Είναι μεγάλη κουβέντα η σχέση μητέρας-βρέφους. Μία ηλεκτρονική αναζήτηση να κάνει κανείς γι' αυτές τις τρεις λέξεις και θα βομβαρδιστεί από πλήθωρες ιστοσελίδες με πληροφορίες. Γράφοντας αυτό το άρθρο για τους αναγνώστες του babyzone.gr δεν ήθελα να προσφέρω και εγώ την επιστημονική μου γνώση σχετικά με αυτήν την σημαντική σχέση, αλλά να προτείνω κάποιες τεχνικές και μεθόδους, ώστε να μπορείτε να καλλιεργήσετε την μέλλουσα ή υπάρχουσα σχέση σας με το μωρό σας. Και όταν αναφέρομαι στο μωρό, εννοώ το νεογνό ως το πρώτο έτος, αν και δεν είναι ποτέ αργά να ξεκινήσεις να καλλιεργείς αυτήν την σχέση.
Η μετάβαση στην Μητρότητα είναι ένα σημαντικό γεγονός και πολλές φορές δεν προετοιμαζόμαστε ψυχολογικά γι' αυτόν τον ρόλο. Η γυναίκα θα φροντίσει την ψυχική της υγεία μονάχα αν υπάρχει κάποιο ιστορικό ή όταν αντιλαμβάνεται πως το στρες της Μητρότητας αρχίζει να την καταβάλλει. Συνήθως συγκεντρώνεται στην υγεία του μωρού και στο άγχος του τοκετού, όπου δεν έχει κανένα σχέδιο γέννας και αφήνεται στο έλεος του μαιευτήρα με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των καισαρικών τομών, ενώ γνωρίζουμε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας πως ο φυσιολογικός τοκετός είναι 85% ασφαλέστερος. Ο τρὀπος που γεννά η γυναίκα συμβάλλει σημαντικά στην σχέση που θα έχει με το μωρό της — αν είναι μία δυσάρεστη εμπειρία μπορεί να την απομονώσει από το βρέφος της ή να της προκαλέσει μετατραυματικό στρες. Κάτι τέτοιο επηρεάζει αρνητικά την συναισθηματική διαθεσιμότητα προς το μωρό, με πιθανό αποτέλεσμα ένα βρέφος σε σύγχυση και μία άστατη μητρική-βρεφική σχέση.
Η εγκυμονούσα ή η νέα μητέρα μπορεί να προετοιμαστεί για τον ρόλο της Μητρότητας σημείωνοντας τις απαντήσεις στις ακόλουθες κρίσιμες ερωτήσεις, σ΄ ένα τετράδιο που θα το ονομάσει “Το Εγχειρίδιο της Μητρικής-Βρεφικής μου Σχέσης.” Θα έχει πρόσβαση σ' αυτό για να της υπενθύμιζει τις δικές της αξίες προς την σχέση της με το μωρό. Αυτή η άσκηση είναι ένα μέρος του εργαστηρίου Πρωταρχικός Δεσμός που έχω πραγματοποιήσει στις Κυκλάδες μεταξύ 2018-2019 και έχουν συμμετάσχει περισσότερο από 85 εγκυμονούσες και νέες μητέρες. Θέλω να την μοιραστώ μαζί σας διότι πιστεύω θα ωφεληθούν πολλές αναγνώστριες που είτε βρίσκονται στην περίοδο της εγκυμοσύνης είτε έχουν μόλις γεννήσει.
Ο Ρόλος της Μητέρας
Τί πιστεύεις είναι ο ρόλος της Μητέρας στην ζωή του Βρέφους;
Πολλές μελλοντικές μανούλες δεν γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η συναισθηματική της διαθεσιμότητα προς το βρέφος. Συχνά μπερδεύεται ο ρόλος της νοικοκυράς με τον ρόλο της μαμάς! Όμως οι μαμάδες δεν είναι για να αλλάζουν 
πάνες, να καθαρίζουν και να αποστειρώνουν σκέυη — αυτά μπορεί να τα κάνει οποιοσδήποτε.
Το μωρό έχει ανάγκη από μία Μητέρα που θα του προσφέρει ασφάλεια, εμπιστοσύνη και αγάπη. Η Μητέρα είναι αυτή που θα συμβάλλει στην εικόνα που θα αποκτήσει το βρέφος για τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του αλλά και την σχέση του με την ίδια.
Τί γνώμη θα θέλατε να έχει το βρέφος σας για τον εαυτό του; Τί άποψη θέλετε να σχηματίσει για τον κόσμο γύρω του; Τί θέλετε να πιστεύει για την σχέση του μαζί σας; Αυτές είναι κρίσιμες ερωτήσεις που καλό θα ήταν να απασχολούν και να απαντηθούν από κάθε εγκυμονούσα και νέα μητέρα με επίγνωση τον ρόλο της. Το πως θα απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις θα καθορίσει τα θεμέλια της μητρικής-βρεφικής σας σχέση.
Τί είναι μία καλή Μητέρα;
Πόσες φορές άκουσα τους αναστεναγμούς σε αυτήν την ερώτηση στα εργαστήρια μου. Χρησιμοποιώ σκόπιμα την λέξη καλή γιατί δεν υπάρχει η τέλεια Μητέρα ανάμεσα μας. Συνήθως σκεφτόμαστε πως ήταν η δική μας Μητέρα γιατί οι γονείς μας είναι οι πρώτοι δάσκαλοι μας και οι πρωϊμότερες εμπειρίες μας επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό το πως αντιλαμβανόμαστε την καλή Μητέρα.
Πώς αλληλεπιδρά με το Βρέφος της;
Για να υπάρχει μία υγιής και ασφαλής προσκόλληση πρέπει να χτιστεί ένας βρεφικός κύκλος εμπιστοσύνης, δηλαδή: το μωρό έχει μία ανάγκη → κλαίει → η μητέρα ανταποκρίνεται στην ανάγκη του → αναπτύσσεται εμπιστοσύνη → το μωρό έχει μία ανάγκη.
Αντιθέτως, παρατηρούμε πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένας κύκλος βρεφικού τραυματισμού, δηλαδή: το μωρό έχει μία ανάγκη → κλαίει → η ανάγκη δεν ικανοποιήται από την μητέρα → αναπτύσσεται δυσπιστία → το μωρό έχει μία ανάγκη.
Η ανάγκη του βρέφους μπορεί να είναι μία αγκαλίτσα, για να νιώσει την ασφάλεια της παρουσίας της μαμάς, ή γάλα, γιατί πεινάει, ή απλά η προσοχή της μαμάς. Σίγουρα θα σκέφτεστε πως όλα αυτά είναι αυτονόητα, όμως μία γυναίκα που έχει ιστορικό κατάθλιψης δυσκολεύεται να είναι συναισθηματικά διαθέσιμη προς το μωρό της. Δεν είναι ότι δεν θέλει, απλά δεν έχει την ψυχολογία να ανταποκριθεί.
Η σχέση μητέρα-βρέφους είναι μία έμπρακτη σχέση και ο τρόπος με τον οποίο η νέα μητέρα αλληλεπιδρά με το μωρό της στην ουσία σχηματίζει την προσωπικότητα του: αν έχουν μία σχέση ασφάλειας, εμπιστοσύνης και αγάπης το μωρό στα 3 έτη θα νιώθει αυτοπεποίθηση, ανεξαρτησία και θα είναι αυτόνομο με βάση την συναισθηματική του ωριμότητα, π.χ. μπορεί να ρυθμίζει τα συναισθήματα του. Αντιθέτως, αν δημιουργηθεί μία σχέση ανασφάλειας, το μωρό όταν φτάσει στα 3 έτη θα αμφισβητεί τον εαυτό του, θα νιώθει αμήχανα, δεν θα λαμβάνει πρωτοβουλίες και θα γαντζώνεται περισσότερο στην μαμά γιατί ακριβώς νιώθει ανασφαλές. Φυσικά αυτό διορθώνεται με πολύ προσοχή, αγάπη, επιβράβευση και ποιοτικό χρόνο.
Τί δεν θα έκανε μια καλή Μητέρα;
Συνήθως οι περισσότερες γυναίκες απαντούν “δεν θα χτύπαγε” ή “δεν θα φώναζε” και πράγματι έχουν δίκιο σε αυτήν την παρατήρηση γιατί είναι πιο εύκολο να μάθεις από την έκφραση αγάπης παρά τις βίας.
Πώς σκέφτεται μια καλή Μητέρα για το Μωρό της;
Τί γνώμη έχετε για το μωρό σας; Αν κλαίει και σκέφτεστε “Το μωρό μου όλο κλαίει. Είναι γκρινιάρικο”, πώς επηρεάζει την διάθεση σας αυτή η σκέψη; Αν σκεφτόσασταν “Το μωρό μου όλο κλαίει. Κάτι χρειάζεται από μένα, κάποια στιγμή θα το πετύχω”, πώς επηρεάζει αυτή η σκέψη την διάθεση σας; Οι σκέψεις μας και συγκεκριμένα το είδος των σκέψεών μας, π.χ. βλαβερές ή χρήσιμες σκέψεις, επηρεάζουν ριζικά την διάθεση μας να είμαστε συναισθηματικά διαθέσιμες προς τα μωρά μας. Και αυτό με την σειρά του επηρεάζει πως θα αντιδράσουμε απέναντι στο μωρό και την ποιότητα της σχέσης που θα έχουμε.
Η βλαβερή σκέψη είναι αυτή που μας κάνει να νιώθουμε χάλια για τον εαυτό μας, το μωρό μας, τις σχέσεις μας γενικότερα. Αν έχουμε σκέψεις σαν αυτήν που αναφέραμε, ότι το μωρό μας είναι γκρινιάρικο, αυτή η σκέψη επηρεάζει αρνητικά την διάθεση μας να ανταποκριθούμε στην όποια ανάγκη έχει το μωρό με αποτέλεσμα να αναπτύχθεί η δυσπιστία, ξέχωρα το γεγονός ότι θα κλαίει περισσότερο αφού δεν ανταποκρινόμαστε!
Αντίθετα, η χρήσιμη σκέψη μας δίνει περιθώριο να δουλέψουμε τον νέο μας εαυτό, τον μητρικό μας εαυτό. Δίνοντας λίγο θάρρος στον εαυτό μας και έχοντας ελπίδα πως κάποια στιγμή θα πετύχουμε αυτό που θέλει το μωρό και μέχρι τότε ας το πάρουμε αγκαλιά να ηρεμήσει, τουλάχιστον να νιώθει ότι είμαστε δίπλα του, προσφέρουμε ασφάλεια στο μωρό με την συναισθηματική μας παρουσία.
Δεν είναι εύκολο να έχεις καλή διάθεση όταν είσαι νέα μητέρα. Αϋπνίες, έλλειψη χρόνου, άστατη διατροφή, τεταμένες σχέσεις με τον σύντροφο όταν δεν μοιράζεται τα ξενύχτια του κλάματος, την πίεση από τους συγγενείς ή τον εαυτό σου να είσαι τέλεια. Γι αυτό η νέα μαμά πρέπει να φροντίζει τον εαυτό της, την διάθεση της, να κλείνει ραντεβού με τον εαυτό της για να κάνει 2-3 ευχάριστες δραστηριότητες (ακόμη κι αν αυτή είναι ένα 15' ντούζ με ησυχία), γιατί αυτό βοηθά στην διάθεση της.
Αν το μόνο πράγμα που κάνεις είναι ό,τι πρέπει (π.χ. δουλειές σπιτιού και γραφείου), τί θα μάθεις στο μωρό σου; Πώς η ζωή είναι μόνο ένα στρες. Αυτό δεν είναι δελεαστικό για ένα μωρό το οποίο μαθαίνει και αναπτύσσεται γνωσιακά, συναισθηματικά, συμπεριφορικά και κοινωνικά ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ, δηλαδή, διασκεδάζοντας. Όταν βρίσκεις χρόνο να κάνεις δραστηριότητες που είναι διασκεδαστικές, μαθαίνεις στο παιδί σου πως η ζωή έχει ισορροπίες. Καί όταν φτάσει η ώρα να βάλεις όρια, το παιδί θα ξέρει πως δεν του λες να πάει για ύπνο για να του χαλάσεις το παιχνίδι διότι γνωρίζει πως και σ' εσένα αρέσει να διασκεδάζεις. Μαθαίνοντας να ισορροπή τα θέλω και τα πρέπει γίνεται συνεργάσιμο.
Τί είδους Μητέρα θέλω να γίνω;
Συχνά λέω στις μητέρες που μου στέλνουν γράμματα στο Ψυχολόγος Απαντάει να σημειώνουν την ιδανική τους ζωή, να σκεφτούν πως θα την αποκτήσουν και τί πρέπει να αποφύγουν. Την ίδια λογική μπορούμε να εφαρμόσουμε απαντώντας στο τί Μητέρα θέλω να γίνω.
Για παράδειγμα, θέλεις να είσαι ήρεμη. Τί πρέπει να κάνεις; Να μάθεις πώς να χαλαρώνεις, πώς να διαχειρίζεσαι το άγχος. Πώς θα το καταφέρεις αυτό; Θα κλείνεις ραντεβού με το άγχος κάθε μέρα στις 15.00 για μία ώρα, όπου θα σκέφτεσαι όλες τις σκέψεις που σε αγχὠνουν. Μόλις κλείσει η ώρα τελειώνεις με τις αγχωτικές σκέψεις μέχρι την επόμενη ημέρα στις 15.00. Γιατί να το κάνεις αυτό; Γιατί έτσι δεν θα περνάς όλη την ημέρα σου μέσα στο άγχος μεταφέροντας το σε κάθε τομέα της ζωής σου (π.χ. προσωπική σχέση, στο μωρό, στην εργασία). Δεν θα σε βλέπει το μωρό σου να αγχώνεσαι και έτσι θα αποφύγεις να του μάθεις πως τις δυσκολίες στην ζωή τις αντιμετωπίζουμε με το άγχος. Δεν θα νιώθει το άγχος σου, αντιθέτως θα νιώθει πόσο ικανή είσαι να διαχειρίζεσαι το στρες και έτσι θα βασίζεται σε σένα να το βοηθήσεις με τα δικά του θεματάκια όταν θα γυρίσει από το σχολείο λέγοντας σου πως “ο Τάκης δεν τον θέλει φίλο του και είναι μόνος του.”
Όταν ολοκληρώσετε και αυτήν την απάντηση θα έχετε συμπληρώσει όλα τα στοιχεία που χρειάζεστε για να δουλέψετε τον δικό σας πρωταρχικό δεσμό, την δική σας βρεφική-μητρική σχέση. Την ίδια άσκηση μπορεί να συμπληρώσει και ο πάτερας του μωρού, ο οποίος συχνά αδικείται στην βρεφική-μητρική σχέση. Δεν γνωρίζει αν επιτρέπεται ή όχι να βρίσκεται σ΄ αυτήν, ενώ, αντίθετα, ο ρόλος του είναι καθοριστικός και επηρεάζει κρίσιμα την εικόνα που αποκτά το μωρό για τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Θα συγκεντρωθούμε σε ξεχωριστό άρθρο για την δυναμική σχέση που έχει ο πατέρας με το μωρό του.
Στο ενδιάμεσο εύχομαι να δουλέψετε την σχέση σας με το μωρό σας με ηρεμία, συγκατάβαση και τρυφερότητα. Τα πρώτα χρόνια περνάνε πολύ γρήγορα, ειδικά το πρώτο έτος, το οποίο είναι η βάση των αναμνήσεων όχι μόνο της μαμάς αλλά και του μωρού.
Εργαλεία 
