Συμβουλές για γονείς

Μερικές φορές σα γονείς δυσκολευόμαστε να αντιμετωπίσουμε κάποιες καταστάσεις γιατί και εμείς, όπως και το παιδί μας τις βιώνουμε για πρώτη φορά. Εδώ θα βρείτε κάποιες βασικές συμβουλές για την υγιή ψυχολογική και συναισθηματική του ανάπτυξή.

 

Γονιός δε γεννιέσαι, γίνεσαι

Ο ρόλος του γονιού δεν είναι εύκολος και πολλές φορές θα νιώσετε αμήχανοι, εκνευρισμένοι ή ένοχοι μπροστά στο παιδί σας, στη συμπεριφορά του ή στη σχέση σας μαζί του.

Nα θυμάστε πάντοτε ότι εσείς και το παιδί σας είστε ειδική περίπτωση, μοναδική και ανεπανάληπτη. Γι αυτό, ποτέ μην εφαρμόζετε κάτι, απ' όποιον κι αν προέρχεται, αν δεν το περάσετε από τη δική σας κρίση.

Με αυτό το πνεύμα διαβάστε το βιβλιαράκι Γονιός δε γεννιέσαι, γίνεσαι από την Ελένη Βαλάσση-Αδάμ Παιδίατρο, προσφορά του Σωματείου ΕΛΙΖΑ προς όλους τους γονείς.

Περιέχει ιδέες, γνώσεις, συμβουλές, εμπειρίες, αποτυχίες και επιτυχίες στην ανατροφή του παιδιού που αθροίστηκαν από μακρόχρονη συνεργασία με γονείς και με μακρόχρονη μελέτη της επιστημονικής βιβλιογραφίας. Στόχος είναι να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε με ψυχραιμία και σύνεση κάποιες δύσκολες και αμήχανες στιγμές που ζει κάθε γονιός και να προλάβετε, όσο γίνεται, καταστάσεις έντασης που μπορεί να οδηγήσουν σε απόγνωση ή σε λεκτική ή σωματική βία προς το παιδί.

Εσείς θα κρίνετε τι από όσα γράφουμε ταιριάζει στην δική σας περίπτωση.

Γενικά

1. Δώστε στο παιδί σας αγάπη και φροντίδα για να αναπτύξει και αυτό με τη σειρά του το χαρακτήρα του.  Η αγάπη είναι ουσιώδης για την ανάπτυξη του παιδιού, όπως είναι η τροφή για το σώμα του.
2. Δώστε σημασία στα μικρά και καθημερινά πράματα. Μερικές φορές αυτά που συμβαίνουν καθημερινά στη ζωή μας είναι και τα πιο σημαντικά.
3. Aφιερώστε στο παιδί σας όσο μπορείτε περισσότερο από το χρόνο σας. μεγαλύτερη αξία έχει το παιχνίδι με το παιδί σας παρά ο ενασχολισμός σας με το σπίτι.
4. Φροντίστε να έχει το παιδί σας νέες εμπειρίες από τη στιγμή της γέννησής του. Το βοηθούν να αναπτυχθεί φυσιολογικά.
5. Ενθάρρυνετε το παιδί σας να παίζει με κάθε δυνατό τρόπο. Το παιχνίδι είναι σημαντικό είτε το παιδί παίζει μόνο του, είτε όταν αργότερα παίζει με άλλα παιδιά.
6. Ενθάρρυνετε το παιδί σας περισσότερο για την προσπάθεια που κάνει παρά για την επιτυχία.
7. Δώστε υπευθυνότητες στο παιδί σας. Οι δεξιότητες και οι ικανότητες του παιδιού μπορούν να αναπτυχθούν με την εμπειρία και το βοηθούν να αναπτύξει σιγά-σιγά περισσότερη ανεξαρτησία.
8. Μη ξεχνάτε ότι κάθε παιδί έχει τη δική του μοναδικότητα και είναι διαφορετικό από τα άλλα. Πρέπει επομένως η συμπεριφορά μας να είναι «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα του κάθε παιδιού.
9. Ποτέ μην απειλείτε το παιδί σας ότι θα πάψετε να το αγαπάτε και ότι θα το διώξετε από το σπίτι. Μπορεί να είναι σωστό να απορρίπτετε τη συμπεριφορά του, αλλά ποτέ το ίδιο το παιδί.

Ιωάννης Τσιάντης, MD, DPM, FRC Psych, 
Επιστημονικός Υπεύθυνος ΕΨΥΠΕ
Αν. Καθ. Παιδοψυχιατρικής Π.Α.
Πρόεδρος Ένωσης Ιατρικών Ειδικοτήτων Ε.Ε., Κλάδος Παιδικής & Εφηβικής Ψυχιατρικής (UEMS)
http://www.epsype.gr

 

Για το άγχος αποχωρισμού

10. Από έρευνες των ψυχιάτρων Ρενέ Σπίτζ και Τζων Μπόολμπυ, έχει αποδειχθεί ότι έχει τεράστια σημασία για την συναισθηματική εξέλιξη του ατόμου ο υγιής δεσμός με ένα πρόσωπο κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής. Αυτός ο πρώτος δεσμός, είναι που θα διαμορφώσει το είδος και την ποιότητα όλων των επόμενων σχέσεων που θα αναπτύξει το παιδί στην υπόλοιπη ζωή του.

11. Οι γονείς μπορούν να μειώσουν το άγχος του αποχωρισμού στο παιδί με: την εγκατάσταση ασφαλούς δεσμού με τη μητέρα, την ενημέρωση του παιδιού ότι φεύγετε, την παραμονή σας για λίγο με το παιδί και το άτομο που θα το φυλάξει πριν φύγετε και τον αποχαιρετισμό του παιδιού πριν φύγετε.

Μαρίζα Κατσιώτη
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
στη Γραμμή «Μαζί για το Παιδί» 115 25

 

Για τη ζήλια

12. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν το συναίσθημα της ζήλιας ενισχύοντας τη διαφοροποίηση μεταξύ τους- αντί να προσπαθούν να τα «εξισώσουν», όπως κάνουν πολλοί γονείς.

13. Υπάρχουν διαφορετικά προνόμια και δικαιώματα για κάθε ηλικία μέσα στην οικογένεια. Θα ήταν για παράδειγμα πολύ χρήσιμο για το μεγαλύτερο παιδί να έχει κάποιο δικό του αποκλειστικό χρόνο με τους γονείς ή έστω χωριστά με τον καθένα τους μέσα στην εβδομάδα, για να κάνουν κάτι «μεγαλίστικο», στο οποίο εκ των πραγμάτων δεν μπορεί ένα μωρό να συμμετάσχει.

14. Είναι ακόμα χρήσιμο οι γονείς να επιτρέπουν στο κάθε παιδί να έχει τον δικό του χώρο, τα δικά του πράγματα, ενδιαφέροντα, φίλους. Να ενισχύουν το κάθε παιδί τους να αισθάνεται μοναδικό και ξεχωριστό από τα άλλα.

15. Η ζήλια είναι ένα αναπόφευκτο συναίσθημα που πολύ εσφαλμένα έχει θεωρηθεί συναίσθημα μόνο αρνητικό, συνδεδεμένο με ντροπή και ενοχή. Όταν το παιδί διευκολύνεται να βάλει τα συναισθήματα του σε λόγια, όταν δηλαδή το πρόβλημα εκφράζεται και συζητιέται μπορεί να πάρει πολύ πιο καλοήθη μορφή. Παράλληλα, ισχυροποιείται η επικοινωνία και η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ γονέων και παιδιών, και τα αδέλφια έχουν τη δυνατότητα να επιλύσουν εποικοδομητικά τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και την αντιζηλία.

16. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των περισσότερων ερευνών, τα παιδιά με μικρή διαφορά ηλικίας και τα παιδιά του ίδιου φύλου έχουν μεγαλύτερη αντιζηλία μεταξύ τους απ’ ότι τα παιδιά του αντίθετου φύλου ή αυτά που έχουν ηλικιακή διαφορά μεγαλύτερη από τρία-τέσσερα χρόνια.

17. Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν σ’ ένα παιδί ότι αυτό που αισθάνεται είναι ζήλια. Μπορούν να του πουν ότι κατανοούν ότι θα προτιμούσε να μην μοιράζεται με κανέναν τα αγαπημένα του πρόσωπα και ότι δεν είναι κακό να αισθάνεται έτσι, και μάλιστα θα τους χαροποιούσε πολύ να μπορεί να συζητάει μαζί τους τα συναισθήματά του. Επίσης μπορούν να του πουν ότι ίσως ο χρόνος της μαμάς να είναι από εδώ και στο εξής μοιρασμένος, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και με την αγάπη της. Ότι θα πρέπει να ζητάνε χρόνο από την μαμά, όταν τυχόν νιώσουν ότι τους λείπει, χωρίς να νιώθουν ένοχα γι αυτό. Μπορούν ταυτόχρονα να του τονίσουν και τα θετικά που υπάρχουν στο να έχει κανείς αδέλφια. Πρέπει να του εξηγήσουν ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο από το να αποδεχθεί αυτήν την κατάσταση. Μόνο έτσι ένα παιδί θα καταφέρει να ξεπεράσει σιγά σιγά τη ζήλια του, γεγονός που συμβαίνει συνήθως μετά τα πέντε πρώτα χρόνια ζωής.

18. Πρέπει οι γονείς να επιτρέπουν σ’ ένα παιδί να αισθάνεται ζήλια και να μην το ενοχοποιούν γι αυτό. Οφείλουν από την άλλη να οριοθετήσουν τις εκδηλώσεις της ζήλιας και να μην επιτρέπουν σ’ ένα παιδί να επιτίθεται σωματικά, να χτυπάει ή να δαγκώνει το αδελφάκι του, λέγοντας του πως αυτό είναι απαράδεκτο και ανεπίτρεπτο. Μπορούν όμως να του επιτρέπουν να εκδηλώνει τη ζήλια του λεκτικά ή με έμμεσους τρόπους που βοηθούν στην εκτόνωσή της (π.χ. να  κακομεταχειρίζεται μια κούκλα του) .

19. Ο ερχομός ενός δεύτερου παιδιού στην οικογένεια είναι μία εμπειρία δύσκολη όχι μόνο για το μεγαλύτερο παιδί, που αναγκάζεται να χάσει τα προνόμιά του και να μοιραστεί το ενδιαφέρον και την αγάπη των γονέων του, αλλά και για την μητέρα, η οποία θα πρέπει να μοιράσει την προσοχή και την φροντίδα της. Κάποιες φορές αυτό είναι ένα πολύ φορτισμένο συναισθηματικά θέμα ακόμα και στην ενήλικο ζωή… Αναγνωρίζοντας όμως και συζητώντας με τον σύντροφό τους τα βιώματα αυτά, επιστρατεύοντας τον σαν σύμμαχο, έχουν την δυνατότητα να απαλλαγούν από το υπερβολικό άγχος και να χειριστούν και τη δική τους σχέση με τα δύο παιδιά και τη σχέση μεταξύ των παιδιών μια χαρά.

20. Τα παιδιά, από πολύ μικρή  ηλικία, έχουν δικαίωμα και πρέπει να ενημερώνονται και να προετοιμάζονται για επερχόμενα γεγονότα που έχουν σχέση με εκείνα και επηρεάζουν ή θα επηρεάσουν τη ζωή τους. Όταν προετοιμάζουμε ένα παιδί γι’ αυτό που πρόκειται να συμβεί βοηθάμε να επιστρατεύσει τις ψυχικές του δυνάμεις και την ωριμότητά του για να αντιμετωπίσει το επερχόμενο γεγονός, π.χ. τον ερχομό του / της αδερφού / ης του.

Διεπιστημονική Ομάδα της Τηλεφωνικής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
Απόσπασμα από το Βιβλίο της Τηλεφωνικής Συμβουλευτικής Γραμμής-Σύνδεσμος:
«Πώς να μιλήσετε σε ένα παιδί για…», Εκδόσεις ΕΨΥΠΕ/ΚΟΑΝ
http://www.tilefonikigrammi.gr
http://www.epsype.gr

 

Για τη σημασία του Παιδοψυχολόγου

21. Προσπαθούμε να δούμε πότε, από ποιον και για ποιο θέμα θα μας ήταν χρήσιμη μια συμβουλή ή καθοδήγηση. Πολλές φορές αρκούμαστε σε αυτό που θα μας πουν οι γονείς μας, οι φίλοι μας, ή οι γονείς άλλων παιδιών. Όταν όμως το θέμα είναι πολύπλοκο ή η γνώμη των άλλων δεν μπορεί να λύσει το δικό μας πρόβλημα θα χρειαστούμε τη γνώμη κάποιου ειδικού. Αυτό, ως συνήθως συμβαίνει γιατί το δικό μας πρόβλημα όσο κι αν μοιάζει με το πρόβλημα του άλλου δεν παύει να έχει τις ιδιαιτερότητές του, που αντανακλούν τη μοναδικότητά μας. Επίσης, υπάρχουν φορές που η γνώμη των άλλων μπορεί να μας μπερδέψει ακόμα περισσότερο, αφού, όσο κι αν ακούγεται λογική, δεν μπορεί με τίποτα να εφαρμοστεί στη δική μας περίπτωση. Αντιθέτως μπορεί να επιφέρει ακόμη περισσότερη σύγχυση ή και ενοχή εφόσον νοιώθουμε ότι κάτι δεν κάνουμε καλά αφού δεν έχουμε τα ίδια αποτελέσματα με τους άλλους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αναζήτηση της γνώμης κάποιου ειδικού, όπως του ψυχολόγου, είναι μια χρήσιμη λύση. 

Για την τιμωρία