Κατά την προσχολική ηλικία το παιδί συμμετέχει ενεργά πλέον στη ζωή της οικογένειας και επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα οι συνήθειες διατροφής του. Ήδη έχει την ικανότητα να επικοινωνεί λεκτικά και να συμμετέχει σε κοινωνικού χαρακτήρα επαφές και δραστηριότητες. Στην ηλικία αυτή προβάλλουν εντονότερα οι ιδιαιτερότητες των παιδιών σε θέματα διατροφής.
Η θέση του παιδιού είναι πλέον σταθερά στο τραπέζι, μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια. Ήδη έχει την ικανότητα να χρησιμοποιεί όχι μόνο το κουτάλι και το πιρούνι, αλλά αρκετά καλά και το μαχαίρι. Η τάση των γονέων να ταΐζουν το παιδί σ’ αυτή την ηλικία υποκρύπτει το σκοπό του εκβιασμού, ώστε να καταναλώνονται οι επιθυμητές απ’ αυτούς ποσότητες και ως ενέργεια είναι απολύτως καταδικαστέα. Είναι αυτονόητο ότι ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται το φαγητό ως τρόπος ανταμοιβής ή τιμωρίας.
Η ενέργεια η οποία απαιτείται ημερησίως κατά την προσχολική ηλικία ανέρχεται σε 90-100 Kcal/kg βάρους σώματος. Το γάλα εξακολουθεί να αποτελεί κύρια πηγή ασβεστίου. Χορηγείται αγελαδινό γάλα πλήρες ή αποβουτυρωμένο κατά το ήμισυ ή προτιμότερο ακόμη τροποποιημένο γάλα συνέχειας. Όσον αφορά το λίπος, σημειώνεται ότι ο αυστηρός περιορισμός του οδηγεί σε ενεργειακά φτωχή δίαιτα, επειδή το ποσοστό των θερμίδων είναι δύσκολο να καλυφθεί από υδατάνθρακες, ιδιαίτερα όταν αυτοί περιέχονται σε τροφές πλούσιες σε ίνες. Μέτρια ελάττωση των κορεσμένων λιπών είναι επιθυμητή. Βούτυρο, μαργαρίνη, χοιρινό κρέας, καλό είναι να αποφεύγονται και από τα κρέατα να προτιμώνται τα αδύνατα, το κοτόπουλο και τα ψάρια. Το λίπος που είναι πάνω στο κρέας, σκόπιμο είναι να αφαιρείται.
Υποστηρίζεται η άποψη, ότι η σύσταση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας για τη σχέση των κεκορεσμένων προς τα μονο- και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, δεν είναι η πλέον ενδεδειγμένη για το μεσογειακό τύπο διατροφής. Στη διατροφή αυτού του τύπου το λίπος καλύπτει το 40% των ημερησίων θερμίδων. Κύρια πηγή των μονοακόρεστων της δίαιτας αυτής είναι το ελαιόλαδο, το οποίο περιέχει ελαϊκό οξύ. Έχει παρατηρηθεί ότι οι πληθυσμοί με διατροφή παραδοσιακά πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα παρουσιάζουν σημαντικά μικρότερη συχνότητα στεφανιαίας νόσου. Από μελέτες έχει διαπιστωθεί, ότι η ημερήσια πρόσληψη 1g ω-3 περιορίζει κατά 40% τον κίνδυνο θανάτου από έμφραγμα του μυοκαρδίου κατά τη μέση ηλικία, ενώ η αύξηση της ποσότητας σε 1.5-2.0 g ελαττώνει τη συγκέντρωση των τριγλυκεριδίων και της VLDL χοληστερόλης, αναστέλλοντας δραστικά την ηπατική τους σύνθεση. Οι ποσότητες αυτές των ω-3 μπορεί ικανοποιητικά να ληφθούν με τρία γεύματα ψαριών την εβδομάδα.
Η ευνοϊκή αυτή επίδραση δεν σχετίζεται μόνο με την ελάττωση των επιπέδων χοληστερόλης, αλλά και με την αντιθρομβωτική δράση που ασκούν και την επιπρόσθετη τροποποίηση του μεταβολισμού των προσταγλανδινών. Τελευταία υποστηρίζεται ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα ασκούν και αντικαρκινική δράση. Η πρόσληψη φυτικών ινών πρέπει να συνεχίζεται και κατά την προσχολική ηλικία. Το ποσό που πρέπει να περιέχεται στο καθημερινό διαιτολόγιο δεν είναι ακριβώς καθορισμένο για την ηλικία αυτή. Ως αδρός δείκτης επαρκούς προσλήψεως συνιστάται η αξιολόγηση της σύστασης των κενώσεων. Η ύπαρξη δυσκοιλιότητας, κατά κανόνα υποδηλώνει ανεπαρκή πρόσληψη φυτικών ινών, εκτός εάν αποδίδεται σε άλλες αιτίες. Ήδη από την ηλικία αυτή ασκείται πίεση στα παιδιά σε θέματα διατροφής, μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων από την τηλεόραση. Για το λόγο αυτό η συμβολή της οικογένειας είναι καθοριστική, ώστε η διατροφή του παιδιού να μην υπαγορεύεται κατά κύριο τρόπο από την τηλεόραση.
Σχολική ηλικία και διατροφή
Οι διαιτητικές συνήθειες και οι γευστικές προτιμήσεις των παιδιών της σχολικής ηλικίας εξαρτώνται αποκλειστικά σχεδόν από τη διατροφή της οικογένειας και ήδη έχουν εγκατασταθεί από τα προσχολικά χρόνια. Για το λόγο αυτό μη αποδεκτοί τρόποι διατροφής αλλάζουν δύσκολα, επειδή συνήθως το παιδί αρέσκεται στις τροφές που έχει συνηθίσει. Είναι φυσικό ότι η κριτική, οι παρατηρήσεις και τα σχόλια για προβλήματα διατροφής που θα προκύψουν μετά από χρόνια ως αποτέλεσμα της τυχόν κακής διατροφής του, δεν έχουν γι’ αυτό καμιά βαρύνουσα σημασία. Προκειμένου να ασκηθεί επιτυχής παρέμβαση είναι αυτονόητη η συνεργασία της οικογένειας. Είναι π. χ. φυσικό και αναμενόμενο το παιδί να μην παίρνει πρωινό, εάν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας κάνουν το ίδιο. Πρωινό και πρόγευμα που αποτελείται από γάλα, δημητριακά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, ψωμί ή παξιμάδι, τυρί κ. λ. π., είναι γνωστό ότι έχει θετική επίδραση στην υγεία και την ανάπτυξη των παιδιών της σχολικής ηλικίας.
Έχει διαπιστωθεί ότι η αποφυγή του πρωινού και του προγεύματος, είναι παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία. Η ενέργεια και τα θρεπτικά στοιχεία που χάνονται με την αποφυγή του πρωινού δεν αναπληρώνονται συνήθως στα άλλα γεύματα. Από μελέτες Καναδών ερευνητών διαπιστώθηκε, ότι η μακροχρόνια έλλειψη πρωινού σχετίζεται συχνότερα με παθολογική καμπύλη ανοχής γλυκόζης. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν την άποψη, ότι ακόμη και η νοητική λειτουργία των παιδιών είναι δυνατόν να επηρεασθεί από την έλλειψη πρωινού, ιδιαίτερα μάλιστα εκείνων με ανεπαρκή θρέψη. Άλλο πλεονέκτημα ενός καλού πρωινού πλούσιο σε άπεπτους υδατάνθρακες, όπως αυτοί που περιέχονται στα φρούτα και τα πλήρη δημητριακά, είναι ότι ικανοποιείται η όρεξη και ελαττώνεται βραχυπρόθεσμα η πρόσληψη επιπλέον τροφής. Το παιδί της σχολικής ηλικίας έχει αποκτήσει σωματική ανεξαρτησία ακόμη και σε θέματα διατροφής, αφού αρκετές ώρες βρίσκεται έξω από το σπίτι, στο σχολείο.
Έχει υπολογισθεί ότι τα παιδιά κατά τη διάρκεια της πρωινής παραμονής τους στο σχολείο προσλαμβάνουν συνολικά το 25% των ημερήσιων θερμίδων. Για να βοηθηθούν τα παιδιά της σχολικής ηλικίας σε σωστή επιλογή των τροφίμων τα οποία καταναλώνουν, γίνονται προσπάθειες στην Αγγλία και στις ΗΠΑ να σημαίνονται οι συσκευασίες όλων των τροφίμων με συγκεκριμένα χρώματα. Σύμφωνα με το ένα σύστημα χρωματικού διαχωρισμού, το παιδί διδάσκεται ότι σ’ ένα καλό γεύμα πρέπει να αντιπροσωπεύονται τρία τουλάχιστον διαφορετικά χρώματα. Κατά το δεύτερο σύστημα, τα χρώματα αναφέρονται στην περιεκτικότητα των τροφών σε λίπος, αλάτι, ζάχαρη, ίνες και υπόλοιπα στοιχεία. Με το σύστημα αυτό τα παιδιά εξοικειώνονται στην εκλογή της τροφής τους από τις ομάδες με πράσινο και κίτρινο χρώμα. Η βάση των συστημάτων αυτών είναι να οικοδομηθεί στο παιδί η αντίληψη, ότι η ισορροπία στη διατροφή επιτυγχάνεται μέσα από την ποικιλία.
Κατά την ηλικία αυτή επίσης πρέπει να συνεχίζεται η πρόσληψη φυτικών ινών, όχι μόνο επειδή διευκολύνουν την λειτουργία του εντέρου, αλλά κυρίως επειδή παρεμβαίνουν στη ρύθμιση των επιπέδων της χοληστερόλης, μέσω βιοδραστικών ουσιών που περιέχουν (στερόλες, τοκοτριενόλες, σαπωνίνες και ω-3 λιπαρά οξέα). Η ενέργεια η οποία απαιτείται ημερησίως για παιδιά ηλικίας 6-10 χρόνων και των δυο φύλων, ανέρχεται σε 70-80 Kcal/kg βάρους σώματος. Ακριβέστερα η απαιτούμενη ενέργεια υπό συνθήκες ηρεμίας για την ηλικία αυτή, ανεξαρτήτως φύλου, δίδεται από την ακόλουθη εξίσωση των Harris-Benedict: Kcal/24 ωρο=66.5+(13.75 * kg βάρους σώματος) + (5.03* cm μήκους σώματος) – (6.75 * έτη ηλικίας)
Εμβόλια
Η επίδραση των εμβολίων στην επιδημιολογία των νόσων είναι καταλυτική. Σε χώρες με υψηλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης, όπως οι ΗΠΑ, η επίπτωση 9 νοσημάτων για τα οποία είχε συστηθεί μαζικός εμβολιασμός πριν από το 1990 έχει ελαττωθεί σήμερα κατά 100% για την ευλογιά και την πολιομυελίτιδα, περισσότερο από 99% για την διφθερίτιδα, την ιλαρά, την ερυθρά και την παρωτίτιδα, 99% για τις λοιμώξεις από τον αιμόφιλο ινφλουέντζας b, 98% για τον τέτανο και 83% για τον κοκίτη. Από το 1990 και μετά έχουν δρομολογηθεί σε τροχιά μαζικού εμβολιασμού και προσδοκώμενη εξαφάνιση 6 ακόμα νοσήματα, ανάγοντας στα 14 το συνολικό αριθμό των προλαμβανομένων μέσω εμβολιασμών νόσων για παιδιά μέχρι 6 ετών. Τα νέα εμβόλια που έχουν ήδη αλλάξει την επιδημιολογία αναφέρονται στις πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, τις ηπατίτιδες Α και Β, την ανεμευλογιά, τη γρίπη, τη λοίμωξη από τους ιούς Rota και HPV.
Τα θετικά αποτελέσματα θα διατηρηθούν με την προϋπόθεση ότι τα προγράμματα εμβολιασμών θα συνεχίζονται με τρόπο συστηματικό και μαζικό, καθώς και το κράτος και οι κοινωνίες θα εφαρμόσουν προγράμματα προληπτικού εμβολιασμού, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Εργαλεία 
