Προληπτική εξέταση μαστών

Πότε ξεκινά, πόσο συχνά επαναλαμβάνεται και ποια είναι η πιο σωστή απεικονιστική μέθοδος

Όπως είναι γνωστό, ο καρκίνος των μαστών είναι η πιο συχνή μορφή κακοήθειας που ταλαιπωρεί τις γυναίκες, αφού 1 στις 8 κινδυνεύουν να νοσήσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Στον αγώνα της αντιμετώπισης των παθήσεων του μαστού αποδείχθηκε ότι η χρήση τακτικών προληπτικών ελέγχων μπορεί να μειώσει σημαντικά τη θνητότητα, δηλαδή την απώλεια της ζωής από κακοήθεια μαστού. Για αυτό και γίνονται συνεχώς προσπάθειες επικαιροποίησης των κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με την ηλικία έναρξης των απεικονιστικών εξετάσεων, τη συχνότητα επανάληψής τους και την επιλογή των απεικονιστικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται.

Πρώτα από όλα θα πρέπει να ξεχωρίσουμε την απεικόνιση των μαστών σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Στην προληπτική απεικόνιση των μαστών, όπου γίνεται η εξέταση των μαστών γιατί έχει συμπληρωθεί συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από την προηγούμενη εξέταση και δεν υπάρχει κανένα κλινικό σύμπτωμα.
2. Στη διαγνωστική απεικόνιση των μαστών που περιλαμβάνει διερεύνηση είτε απεικονιστικών ευρημάτων που προκύπτουν από τον προληπτικό έλεγχο είτε διερεύνηση κλινικών συμπτωμάτων, όπως ψηλαφητό εύρημα, πόνος ή έκκριμα από τη θηλή. Αυτό απαιτεί συνδυασμό απεικονιστικών μεθόδων και ειδικών λήψεων και δεν αποτελεί μέρος του προληπτικού προγράμματος.

Η προληπτική απεικόνιση των μαστών αναφέρεται στη μαστογραφία, η οποία περιλαμβάνει τέσσερις προκαθορισμένες μαστογραφικές λήψεις, δύο για κάθε μαστό (face και profile). Αφορά σε γυναίκες χωρίς συμπτώματα και έχει σκοπό την ανίχνευση ύποπτων ευρημάτων, τα οποία μπορεί να αποδειχθούν ή να εξελιχθούν σε κακοήθη. Στόχος του προληπτικού ελέγχου είναι η ανίχνευση αλλοιώσεων σε πρώιμη φάση, ώστε να επιλεχθεί η κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το αποτέλεσμα της θεραπείας έχει σχέση με το μέγεθος του όγκου τη στιγμή της διάγνωσης. Η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί σε ίαση σε ποσοστό που υπό προϋποθέσεις μπορεί να φτάσει μέχρι το 99%.

Η αξία λοιπόν του προληπτικού απεικονιστικού ελέγχου είναι αδιαμφισβήτητη. Δημιουργούνται όμως, ανάλογα με τις μελέτες, ερωτήματα σχετικά με την έναρξη και τη λήξη αυτού, καθώς και με τη συχνότητα με την οποία πρέπει να επαναλαμβάνεται. Σύμφωνα λοιπόν με το ACR (Αμερικάνικο Κολλέγιο Ακτινολογίας), για τις γυναίκες μέσου κινδύνου (για όσες δηλαδή δεν υπάρχει κάποιος παράγοντας αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση κακοήθειας μαστού), η προληπτική μαστογραφία ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών και επαναλαμβάνεται ετησίως εφ’ όρου ζωής. Και όταν λέμε εφ’ όρου ζωής, εννοούμε για χρονικό διάστημα που η γυναίκα δεν έχει κάποιο πρόβλημα υγείας το οποίο να μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης σε λιγότερο από 10 χρόνια.

Η ηλικία έναρξης στα 40 έτη για όλες τις γυναίκες είναι πολύ σημαντική, καθώς:

1. Ένας στους έξι καρκίνους μαστού εμφανίζεται σε γυναίκες που διανύουν τη δεκαετία των 40.
2. Τα ¾ των γυναικών που νοσούν από καρκίνο του μαστού δεν έχουν κληρονομικό ιστορικό και δε θεωρούνται υψηλού κινδύνου.
3. Έχει υπολογιστεί ότι αν ο προληπτικός μαστογραφικός έλεγχος ξεκινά στα 50 έτη και επαναλαμβάνεται ανά διετία, θα έχει σαν αποτέλεσμα στις ΗΠΑ να προκληθούν περίπου 70.000 περισσότεροι θάνατοι από καρκίνο του μαστού. Αυτό συμβαίνει γιατί η καθυστέρηση στην έγκαιρη διάγνωση σχετίζεται με μεγαλύτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση και μειωμένο τελικά ποσοστό ίασης.

Από τις 100 γυναίκες που θα προσέλθουν για προληπτική μαστογραφία, οι 90 θα πάρουν φυσιολογικό αποτέλεσμα, ενώ στις 10 θα ζητηθούν επιπλέον διαγνωστικές λήψεις. Από αυτές τις 10, οι 6 θα πάρουν φυσιολογικό αποτέλεσμα, στις 2 θα ζητηθεί να επαναλάβουν τις διαγνωστικές λήψεις σε 6 μήνες, ενώ μόνο 2 θα υποβληθούν σε βιοψία για τη διευκρίνιση των ευρημάτων.

Ο τακτικός προληπτικός μαστογραφικός έλεγχος ενέχει βέβαια τον κίνδυνο της υπερδιάγνωσης, της ανίχνευσης δηλαδή μορφών κακοήθειας οι οποίες τελικά δεν είναι σε θέση να προκαλέσουν επικίνδυνη νόσο για τη ζωή της ασθενούς. Κινητοποιείται όμως από την στιγμή της απεικόνισης μια διαδικασία διαγνωστικών εξετάσεων και βιοψιών μέχρι την τελική διάγνωση, η οποία μπορεί να προκαλέσει άγχος και πίεση στην εξεταζόμενη. Στην περίπτωση αυτή καλό είναι η εξεταζόμενη να απευθύνεται σε Κέντρα όπου μπορεί σε μία επίσκεψη να προβεί σε διαγνωστικές απεικονιστικές εξετάσεις και βιοψίες, ώστε να επιτευχθεί η ακριβής τελική διάγνωση το συντομότερο δυνατό.

Όπως γίνεται κατανοητό, ο προληπτικός έλεγχος περιλαμβάνει μόνο τη μαστογραφία, αφού αυτή ακόμα και σήμερα είναι η μέθοδος που βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση ασυμπτωματικών μορφών κακοήθειας σε πολύ πρώιμη μορφή. Οι υπόλοιπες διαγνωστικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται στη διευκρίνιση και διερεύνηση κλινικών και μαστογραφικών ευρημάτων.

Συγκεκριμένα:

Το υπερηχογράφημα αποτελεί συμπληρωματικό ως προς τη μαστογραφία εργαλείο και χρησιμοποιείται εντοπισμένα προς διερεύνηση κυρίως ψηλαφητών, αλλά και μαστογραφικών ευρημάτων. Αποτελεί προέκταση της ψηλάφησης, ενώ έχει αποδειχθεί ότι αν γίνει στον ίδιο χρόνο με τη μαστογραφία, αυξάνει τη διαγνωστική αξία κάθε μιας μεθόδου κατά 20%.

Η μαγνητική μαστογραφία έχει συγκεκριμένες ενδείξεις, έχει πολύ μεγάλη ευαισθησία σαν μέθοδος, αλλά βρίσκει εφαρμογή στον προληπτικό έλεγχο μόνο σε άτομα πολύ υψηλού κινδύνου για εμφάνιση κακοήθειας μαστού.

Συμπερασματικά, η προληπτική μαστογραφία ξεκινά από την ηλικία των 40 ετών σε όλες τις γυναίκες και συνεχίζεται ετησίως για όλη τη διάρκεια της ζωής των γυναικών. Δίνει τη δυνατότητα για την πρώιμη ανίχνευση κακοηθειών και κατ’ επέκταση οδηγεί σε όσο το δυνατό μικρότερες και αποδοτικότερες θεραπείες με ίαση μέχρι και 99%. Πρέπει λοιπόν να αποτελέσει μέρος της ρουτίνας των γυναικών, αφού αποδεδειγμένα σώζει ζωές.

Το άρθρο υπογράφει ο Σταμάτιος Αθ. Μερκούρης, Διευθυντής Τμήματος Απεικόνισης Μαστού Affidea Central, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 97, Πλατεία Μαβίλη, Τ: 210 6770200