Οι γονείς συνηθίζουν να παρατηρούν τα μάτια των παιδιών τους και να ανησυχούν όταν κρίνουν ότι δεν «ευθυγραμμίζονται». Η κατάσταση αυτή, όταν δηλαδή οι άξονες των δυο ματιών δεν είναι παράλληλοι, καλείται στραβισμός.
Μπορεί να συμβεί μεμονωμένα ή στα πλαίσια συνδρόμου να εκκινήσει με τη γέννηση ή στην πρώτη παιδική ηλικία είτε ξαφνικά είτε μετά από κάποια λοίμωξη και πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλές καταστάσεις μιμούνται το στραβισμό.
Τι προκαλεί ο στραβισμός
Ο στραβισμός μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αισθητηριακές βλάβες (δηλαδή βλάβες της αίσθησης της όρασης) όπως είναι η αμβλυωπία (γνωστή και ως τεμπέλικο μάτι) και η διπλωπία (όραση με κάθε μάτι ξεχωριστά). Η αμβλυωπία είναι μια κατάσταση στην οποία το μάτι το οποίο δε βλέπει καλά σιγά-σιγά καταπιέζεται από το παιδί (ασυνείδητα μέσω κέντρων του εγκεφάλου) και ουσιαστικά μαθαίνει να μη βλέπει και εθίζεται στην «τεμπελιά». Η διπλωπία είναι μια μη ανεκτή κατάσταση κατά την οποία το παιδί βλέπει ταυτόχρονα διαφορετικά, μη ταυτιζόμενα είδωλα, με άμεσο αποτέλεσμα είτε το κλείσιμο του ενός ματιού είτε την υιοθεσία μιας τέτοιας στάσης της κεφαλής ώστε να εξουδετερώνεται η διπλωπία. Είναι προφανές ότι το αλληθώρισμα των ματιών, αυτό που ενοχλεί αισθητικά τον γονέα, είναι παρωνυχίδα μπροστά στα σοβαρά προβλήματα που μπορεί να συνοδεύουν το στραβισμό.
Τί πρέπει να κάνουν οι γονείς;
Κατ’ αρχάς να παρατηρούν το παιδί και να αξιολογούν πιθανή παρέκκλιση των ματιών του. Στοιχεία όπως το είδος της παρέκκλισης (προς τη μύτη=συγκλίνων, προς τα αυτιά=αποκλίνων), η μονιμότητα της παρέκκλισης, ο τρόπος και χρόνος επέλευσής της, καθώς και η ύπαρξη επαλλαγής (πότε το ένα μάτι και πότε το άλλο) είναι πολύτιμη βοήθεια για τον κλινικό γιατρό. Έχει ακόμη μεγάλη σημασία αν η γωνία παρέκκλισης μεταβάλλεται ανάλογα με την κατεύθυνση που κοιτάει το παιδί.
Όλες αυτές τις πληροφορίες ο γονέας θα τις μεταδώσει στον παιδοφθαλμίατρο, ο οποίος με κατάλληλες εξετάσεις θα διαγνώσει το είδος του στραβισμού και θα προτείνει την κατάλληλη θεραπεία. Αυτή μπορεί να είναι χειρουργική για την ευθυγράμμιση των ματιών – επεμβάσεις στις οποίες πλέον υπάρχει μεγάλη εμπειρία και κατά κανόνα βαίνουν καλώς. Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι η θεραπεία της αμβλυωπίας, η οποία είναι απλούστατη: συνίσταται στην περιοδική κάλυψη του υγιούς ματιού, ώστε να ερεθιστεί το ασθενές και ουσιαστικά να μάθει να βλέπει!
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η θεραπεία της αμβλυωπίας με κάλυψη έχει νόημα μέχρι την ηλικία των 6-7 ετών, ειδεμή η «αναπηρία» εγκαθίσταται δεδομένου ότι οι μικρής γωνίας στραβισμοί δε γίνονται εύκολα αντιληπτοί και το παιδί συχνά δυσκολεύεται να αντιληφθεί τι δεν πάει καλά με την όρασή του, προτείνεται ισχυρά η επίσκεψη σε παιδοφθαλμίατρο με την παραμικρή, έστω υπερβολική υποψία, κάποιας παρέκκλισης και σε κάθε περίπτωση το παιδί δικαιούται μιας προληπτικής γενικής οφθαλμολογικής εξέτασης στην ηλικία των 3-4 ετών. Υπάρχει σήμερα τεχνολογική επάρκεια ώστε να υπερκεραστεί το εμπόδιο της πιθανής κακής συνεργασίας με χρήση παιδικών οπτοτύπων, σύγχρονων διαθλασιμέτρων, ειδικών κολλυρίων κλπ. Ο εξειδικευμένος οφθαλμίατρος θα αξιολογήσει κάθε πληροφορία από το ιστορικό και την κλινική εξέταση και θα σας κατευθύνει.
Συνεπώς, μην αμελείτε μια τυπική επίσκεψη πριν το νηπιαγωγείο και μην παραμελήσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα μπορεί να σταθεί απειλή για την όραση του παιδιού. Αρωγός σ’ αυτήν την προσπάθεια είναι εσχάτως και η Πολιτεία με το ειδικό έντυπο οφθαλμολογικής εξέτασης που απαιτείται να συμπληρωθεί για την εγγραφή στο Νηπιαγωγείο αλλά και το Δημοτικό – έντυπο που δεν πρέπει να βλέπουμε ως μπελά αλλά ως ευκαιρία!
Ο Ψευδοστραβισμός
Πολλές φορές στο πρώτο έτος ζωής η ανάπτυξη της μύτης και η παραμονή μιας βλεφαρικής πτυχής που λέγεται επίκανθος, δίνει στο γονέα την ψευδαίσθηση ότι το παιδί του αλληθωρίζει. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η αίσθηση αυτή φεύγει. Ο γονέας οφείλει να αξιολογεί κατά πόσο τα μάτια ευθυγραμμίζονται μόνο όταν στέκεται απέναντι από το παιδί – από πλάγια όλα τα άτομα δίνουν την εντύπωση στραβισμού. Κρατώντας στο μυαλό του ότι ο ψευδοστραβισμός είναι συχνότατος και αυτό-ιώμενος δεν πρέπει να διστάζει να απευθυνθεί σε ειδικό σε περίπτωση ανησυχίας, ενθυμούμενος ότι η «ταλαιπωρία» μιας, έστω αχρείαστης, επίσκεψης ωχριά μπροστά στον κίνδυνο μόνιμης βλάβης της όρασης.
Εργαλεία 
