Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στις λοιμώξεις καθώς ο οργανισμός τους δεν έχει αναπτύξει όλα τα απαραίτητα αντισώματα για την άμυνά του. Επιπλέον, η συνύπαρξή τους κάθε μέρα στο βρεφονηπιακό σταθμό ή στο σχολείο με πολλά ακόμα παιδιά, που μπορεί να νοσούν χωρίς να το γνωρίζουν, ευνοεί τη μετάδοση των λοιμώξεων.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τους τρόπους μετάδοσης και να προσπαθούμε να τα προστατεύσουμε αναλόγως.
Τα παιδιά εκδηλώνουν συχνά λοιμώξεις, επειδή δε διαθέτουν αντισώματα για τα περισσότερα μικρόβια ή τους ιούς με τους οποίους έρχονται σε επαφή. Περισσότερο ευάλωτα είναι τα βρέφη ηλικίας 6-12 μηνών, γιατί στην ηλικία αυτή έχουν καταστραφεί τα αντισώματα που είχαν πάρει κατά την εγκυμοσύνη.
Οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και τα σχολεία, εξαιτίας της στενής και παρατεταμένης επαφής των παιδιών, αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για τη διασπορά των λοιμώξεων. Σήμερα, σχεδόν όλα τα παιδιά προσχολικής και πολλά βρεφικής ηλικίας μοιράζονται αρκετές ώρες κάθε μέρα με τους συνομήλικούς τους, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Στους χώρους αυτούς βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά που νοσούν ελαφρά και δεν αποκλείονται από τον σταθμό ή το σχολείο, αλλά συνήθως και με παιδιά που δεν έχουν συμπτώματα, όμως αποβάλλουν μικρόβια ή ιούς με τις εκκρίσεις του στόματος και της μύτης ή με τα κόπρανα. Οι μικροοργανισμοί αυτοί μεταδίδονται στα άλλα παιδιά με τα χέρια τους, κατά την ανταλλαγή παιχνιδιών ή άλλων αντικειμένων. Έχει υπολογιστεί ότι για τη μόλυνση αρκεί η επαφή με τα χέρια για 15 δευτερόλεπτα, ενώ τα παιδιά που είναι μικρότερα των 4 ετών βάζουν τα χέρια τους στο στόμα κάθε 3 λεπτά!
Οι αιτίες των λοιμώξεων
Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι που οι λοιμώξεις μεταδίδονται πολύ εύκολα στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, όπως:
- Μικροί χώροι, μεγάλος αριθμός παιδιών, ανεπαρκές προσωπικό, ακατάλληλες τουαλέτες.
- Έλλειψη ειδικών χώρων για την περιποίηση και την ατομική υγιεινή των βρεφών, σε συνδυασμό με τη μη τήρηση των κανόνων υγιεινής από το προσωπικό.
- Ανεπαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης των λοιμώξεων.
- Η ανάμιξη παιδιών διαφόρων ηλικιακών ομάδων, με αποτέλεσμα να μεταδίδονται κυρίως οι λοιμώξεις εντέρου σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, εάν κατά την αλλαγή των σπάργανων των βρεφών δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής.
- Η πρόωρη επάνοδος των άρρωστων παιδιών στο σχολείο, ενώ η λοίμωξη δεν έχει υποχωρήσει ακόμα πλήρως.
Οι τρόποι μετάδοσης των λοιμώξεων
Η μετάδοση των λοιμωδών νοσημάτων γίνεται με:
1. Άμεση επαφή, που αφορά κυρίως στη μεταφορά με τα χέρια.
2. Έμμεση επαφή, όπως με διάφορα αντικείμενα, παιχνίδια κ.ά.
3. Τις εκκρίσεις του αναπνευστικού, με μεγάλα ή μικρά σταγονίδια.
4. Με άλλα βιολογικά υγρά και εκκρίσεις, όπως π.χ. το αίμα.
5. Με συνδυασμό των παραπάνω.
1 Μεταφορά με άμεση επαφή
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις του δέρματος, από τα χέρια ιατρών και νοσηλευτών που είναι αποικισμένα με σταφυλόκοκκο. Άλλα νοσήματα που μεταδίδονται με άμεση επαφή είναι η ψώρα, η φθειρίαση του τριχωτού του κεφαλιού, που μπορεί βέβαια να μεταδοθεί και έμμεσα με το καπέλο ή το χτένισμα, καθώς και ο ιός του απλού έρπητα. Ακόμη, μπορεί να μεταδοθεί ο κυτταρομεγαλοϊός, αν υπάρξει επαφή με τις εκκρίσεις του στόματος ή τα ούρα.
2 Με έμμεση επαφή
Στις περιπτώσεις αυτές η μεταφορά των λοιμωδών παραγόντων γίνεται κατά την ανταλλαγή αντικειμένων, όπως παιχνιδιών, που έχουν μολυνθεί με τις εκκρίσεις του ρινοφάρυγγα του παιδιού που πάσχει ή μετά τη χρήση της τουαλέτας, χωρίς να έχουν πλυθεί τα χέρια. Με έμμεση επαφή μεταδίδονται οι συνήθεις ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού, κυρίως από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (ο οποίος συνήθως προκαλεί τη σοβαρή μορφή της βρογχιολίτιδας στα βρέφη), τους ρινοϊούς και τους αδενοϊούς, αλλά και η γαστρεντερίτιδα, κυρίως από μικρόβια όπως η σαλμονέλα και η σιγκέλλα. Τα δύο αυτά μικρόβια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για την επέκταση της μόλυνσης στα παιδιά των βρεφονηπιακών σταθμών και των σχολείων, λόγω της αντοχής τους στο περιβάλλον και του μικρού αριθμού αυτών που απαιτούνται για την εκδήλωση λοίμωξης. Για την σιγκέλλα, λ.χ., φτάνουν μόνο 10 μικροοργανισμοί! Έτσι μπορεί να μολυνθούν βρύσες, πατώματα, έπιπλα και κυρίως παιχνίδια, που μολύνονται από τα χέρια παιδιών-φορέων, που δεν πλένουν τα χέρια τους, κυρίως μετά τη χρήση της τουαλέτας. Είναι, λοιπόν, σαφές ότι το καλό πλύσιμο των χεριών των παιδιών και του προσωπικού των βρεφονηπιακών σταθμών αποτελεί καθοριστικό σημείο για τη διασπορά των νοσημάτων που μεταδίδονται με έμμεση επαφή.
3 Μεταφορά με σταγονίδια
α) Με μεγάλα σταγονίδια: Διάφοροι μικροοργανισμοί μεταδίδονται με μεγάλα σταγονίδια, που δημιουργούνται με τον βήχα ή το φτάρνισμα. Τέτοιοι είναι ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, οι ιοί της γρίπης και οι ρινοϊοί, που προκαλούν το συνηθισμένο κρυολόγημα. Με τον ίδιο τρόπο μεταδίδονται και πολλά μικρόβια, όπως ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος, που προκαλεί την αμυγδαλίτιδα.
β) Με μικρά σταγονίδια: Με μικρά σταγονίδια μεταδίδονται οι ιοί της ερυθράς, της ιλαράς, της ανεμευλογιάς και της γρίπης, αλλά και νοσήματα όπως ο κοκίτης και η φυματίωση. Τα σταγονίδια έχουν μικρή διάμετρο (μικρότερη από 10 mm) και μπορεί να φθάσουν μέχρι και 1,5 μέτρο μακριά από τον άρρωστο. Τα σταγονίδια αυτά, όμως, μπορεί να αφυδατωθούν και να μεταφερθούν πολύ μακρύτερα. Η μετάδοση των νοσημάτων αυτών μπορεί να προληφθεί με τον επαρκή και συχνό αερισμό των χώρων.
4 Συνδυασμένη μεταφορά
Παραδείγματα συνδυασμένων τρόπων μεταφοράς λοιμογόνων παραγόντων, είναι:
α) Η ανεμευλογιά: Μεταδίδεται, όπως ήδη αναφέρθηκε, κυρίως με μικρά σταγονίδια, αλλά και με άμεση επαφή με τα εξανθήματα του δέρματος.
β) Οι ρινοϊοί: Μεταφέρονται κυρίως άμεσα με τις εκκρίσεις του στόματος, της μύτης και των οφθαλμών, αλλά και έμμεσα, με τα χέρια, ακόμη και στο πλαίσιο απλής χειραψίας.
γ) Οι ροταϊοί: Είναι η πιο συχνή αιτία οξείας γαστρεντερίτιδας. Τις πρώτες μέρες της λοίμωξης αποβάλλονται, εκτός από τα κόπρανα, και από το αναπνευστικό με μεγάλα σταγονίδια.
Με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, έχουν εκδοθεί συγκεκριμένες οδηγίες για τον τρόπο πρόληψης των λοιμωδών νοσημάτων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα σχολεία, η ανάλυσή τους όμως δεν μπορεί να γίνει στον περιορισμένο χώρο του άρθρου αυτού.
Εργαλεία 
