Ερώτηση από Νατάσα (25.8.2016)
“Το παιδί μου είναι 1 έτους και το πρόβλημά μας είναι ότι είναι πολύ ζωηρό. Το μαλώνω και γελάει δεν έχει αφήσει τίποτα. Του λέω συνέχεια όχι και μη. Έχω αφήσει 2, 3 πράγματα μόνο στο σπίτι. Έτσι μου έχουν πει. Διαφορετικά θα πρέπει να τα σηκώσω όλα. Δεν ακούει τίποτα. Μπορείτε να μου δώσετε κάποια συμβουλή;”
Απάντηση από παιδίατρο (25.8.2016)
“Αγαπητή μητέρα,
όπως πολλές φορές σε τέτοιου είδους ερωτήσεις, έχω περισσότερες απορίες, παρά απαντήσεις.
Πώς είναι το παιδί όταν δεν είστε εσείς εκεί; Υπάρχουν αδέρφια; Άλλαξε κάτι στην ζωή του παιδιού τους τελευταίους μήνες; Ήταν πάντα έτσι; Έχει υποστεί χειροδικία; Πόσο συχνά τού λέτε "όχι" και "μη"; Τι κάνετε όταν έχει συμπεριφορά που δεν αποδέχεστε; Τι κάνουν οι άλλοι; Με ποιόν περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας, και τι κάνει αυτό το πρόσωπο σε αντίστοιχες περιπτώσεις;
Όπως βλέπετε είναι πολλά τα ερωτηματικά για να απαντήσω ειδικά για το παιδί σας. Όμως, θα αποτολμήσω μια απάντηση, με δεδομένο πως γνωρίζετε ότι ενδεχομένως να υπάρχουν άλλα ζητήματα με το δικό σας παιδί, τα οποία δεν θα λυθούν με αυτές τις γενικές συμβουλές.
Θεωρώ δεδομένο πως το παιδί σας είναι άριστο αναπτυξιακά, δεν υπάρχει υποψία κάποιας ψυχοκοινωνικής διαταραχής, και δεν εμπίπτει στο φάσμα του αυτισμού.
Όλα αυτά σάς τα αναφέρω διότι είναι πολύ συνηθισμένο στην Ελλάδα ο παιδίατρος να μην ανακοινώνει στον γονιό τις υποψίες του για κάποια από τις παραπάνω διαταραχές για... να μην τον "στεναχωρήσει".
Έτσι, παιδιά που βρίσκονται για παράδειγμα στο φάσμα του αυτισμού χαρακτηρίζονται ως "δύσκολα", ενώ το πρόβλημα είναι αλλού, και η λύση πολύ διαφορετική.
Θεωρώντας λοιπόν πως το παιδί σας δεν έχει απολύτως κανένα πρόβλημα, σάς προτείνω τα ακόλουθα:
1. Το άλφα και το ωμέγα της καλής συμπεριφοράς αλλά και κάθε προσπάθειας εκπαίδευσης, είναι η σταθερότητα και η αμετάβλητη δική σας απάντηση στις πράξεις του παιδιού.
Δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα, αν όταν είστε πιο ξεκούραστη για παράδειγμα, γελάτε με τις αταξίες του, ενώ όταν είστε πιο κουρασμένη λέτε όχι ή το μαλώνετε. Παρόμοια, δεν μπορείτε να επιτύχετε αλλαγές αν το ωράριο του παιδιού δεν είναι σταθερό, και οι άνθρωποι που το φροντίζουν εναλλάσσονται χωρίς πρόγραμμα σταθερό.
2. Ό,τι κι αν σάς προτείνω εδώ, εσείς θα πρέπει να το εφαρμόσετε μόνο όταν θα είστε έτοιμη να το διατηρήσετε.
Αν το ξεκινήσετε και κάνετε πίσω, θα έχετε χάσει περισσότερα από όσα κερδίσατε. Παραδείγματος χάριν, είναι αναμενόμενο στην αρχή της διαδικασίας το παιδί να εντείνει τις "αταξίες" του ή να κλαίει ή να βρει άλλον τρόπο να κάνει το δικό του - αν εσείς υποχωρήσετε, θα έχετε χάσει, και θα τού έχετε μάθει πως αν επιμείνει αρκετά, θα γίνει το δικό του. Αυτό είναι ζημιά, και γι αυτόν τον λόγο μην ξεκινήσετε κάτι, αν δεν είστε έτοιμη να το διατηρήσετε.
3. Είναι πάρα πολύ σημαντικό σε όλα αυτά να έχετε την σύμφωνη γνώμη του παιδιάτρου σας ο οποίος γνωρίζει το παιδί σας πολύ καλύτερα από εμένα.
Επειδή όμως αυτές οι συμβουλές εμπίπτουν στο parenting και όχι στην ιατρική, ενδέχεται να βρείτε άλλες απαντήσεις ανάμεσα σε διαφορετικούς παιδιάτρους. Το μόνο που έχει σημασία είναι να είστε εσείς σταθερή, ανεξάρτητα από το ποιά μέθοδο θα επιλέξετε.
4. Θεωρήστε ως δεδομένο πως ό,τι κάνει ένα παιδί σε αυτή την ηλικία το κάνει για την προσοχή σας.
Μπορεί αυτή η δήλωση να είναι υπεραπλουστευμένη, όμως για πρακτικούς λόγους, θεωρήστε πως έτσι έχουν τα πράγματα. Συνεπώς, η καλύτερη στρατηγική για να σταματήσει να κάνει κάτι το παιδί, είναι να το αγνοήσετε.
5. Για να δουλέψει αυτό, υπάρχει μια πολύ σημαντική προϋπόθεση. Αυτή είναι το παιδί να είναι καλυμμένο από εσάς.
Δηλαδή, θα πρέπει να έχετε μαζί του αφιερωμένο αποκλειστικό χρόνο μέσα στην ημέρα, κάθε ημέρα, με σταθερό πρόγραμμα. Επίσης προϋπόθεση είναι να επιβραβεύετε κάθε θετική συμπεριφορά, δηλαδή κάθε συμπεριφορά που θέλετε να ενισχύσετε.
6. Αρχικά λοιπόν παίζετε με τον διακόπτη "σού δίνω σημασία, σε επιβραβεύω" και "σε αγνοώ εντελώς", ανάλογα με το ποιά συμπεριφορά θέλετε να ενισχύσετε και ποιά θέλετε να αποδυναμώσετε αντίστοιχα.
7. Περιμένετε πως αρχικά το παιδί θα εντείνει τις προσπάθειες στις αρνητικές συμπεριφορές - τα πράγματα στην αρχή θα γίνουν χειρότερα. Συνεχίστε στο ίδιο ακριβώς μοτίβο.
8. Όταν η συμπεριφορά που προσπαθείτε να μειώσετε περιλαμβάνει καταστροφές, επικίνδυνες καταστάσεις, και βίαιη συμπεριφορά, η στρατηγική σας μπορεί να είναι λίγο διαφορετική, και εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού.
Σε αυτές τις ηλικίες, η απόσπαση της προσοχής σε κάτι άλλο είναι μάλλον η πιο αποτελεσματική. Η τιμωρία, και η αφαίρεση παιχνιδιών δεν έχει αποτέλεσμα - το παιδί σε αυτή την ηλικία δεν μπορεί να εσωτερικοποιήσει κανόνες, και τα λόγια σας πάνε στράφι. Δεν θυμάται τι τού είπατε, και δεν καταλαβαίνει την έννοια του κανόνα. Μπορεί όμως να μάθει πως όταν σπάει κάτι, τού το παίρνετε και δεν το ξαναβλέπει, χωρίς να έχει καμία άλλη αντίδραση από εσάς - δεν τού μιλάτε καν, τον αγνοείτε επιδεικτικά. Όταν παίζει ωραία με τα παιχνίδια του, είστε πάρα πολύ χαρούμενη, τού μιλάτε, τον χαϊδεύετε, και παίζετε μαζί του. Όταν σάς τραβάει τα μαλλιά, για παράδειγμα, τού λέτε "όχι, αυτό με πονάει" και φεύγετε. Δεν παίζετε άλλο μαζί του, δεν τον μαλώνετε, κι αν κλάψει, μένει εκεί να κλάψει.
Ξεκινήστε με αυτά τα απλά, αλλά να θυμάστε πως αν υπάρχει αναπτυξιακή διαταραχή, βία στην οικογένεια ή μεγάλη ένταση, ή άλλα προβλήματα, δεν θα βρείτε την απάντηση εδώ, αλλά σε κάποιον ειδικό.”
Με εκτίμηση,
Παναγιώτης Ρενιέρης, MD, FAAP
Παιδίατρος
Cohen Children’s Medical Center of New York, USA
Επιμελητής Α’, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Β’ Παιδιατρική Κλινική
τ. Πανεπιστημιακός Υπότροφος Α’ Παιδιατρικής Κλινικής “Η Αγία Σοφία”
Ιατρείο: Τιμ. Βάσσου 17, πλ. Μαβίλη, Αθήνα
τ. 6958477782
Εργαλεία 
