Η εξωσωματική γονιμοποίηση ή πιο σωστά οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελούν τα τελευταία χρόνια ένα διαδεδομένο θέμα συζήτησης τόσο μεταξύ των πολιτών, όσο και των μέσων ενημέρωσης.
Το ζήτημα έχει ξεφύγει πλέον από την αρχική έκπληξη για το θαύμα της επιστήμης και έχει μπει στην καθημερινή μας ζωή καθώς όλο και περισσότεροι γνωστοί μας ζητούν τη βοήθεια των ειδικών στα προβλήματα αναπαραγωγής. Επιπλέον νέες τεχνικές όπως η κλωνοποίηση, η καλλιέργεια βλαστοκυττάρων και ο προεμφυτευτικός γεννητικός έλεγχος ανοίγουν καινούριους ορίζοντες στην ιατρική, αλλά και νέα πεδία συζήτησης μεταξύ των επιστημόνων υγείας και βιοηθικής, των νομικών, των πολιτών και των κληρικών.
Καθώς υπολογίζεται ότι περίπου το 15% των ζευγαριών αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας, ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός Κέντρων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής έχει ανοίξει και λειτουργεί στη χώρα μας. O Νόμος που ψηφίστηκε έχει σκοπό να ορίσει κανόνες λειτουργίας για τις Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ), όπως πλέον ονομάζονται, καθώς επίσης και να θέσει το νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούνται να αναπτυχθούν οι νέες τεχνολογίες και να ασκήσουν το επάγγελμα τους οι ασχολούμενοι με αυτές επιστήμονες.
Με βάση τα πρότυπα της Μεγάλης Βρετανίας ιδρύεται η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, η οποία και θα ελέγχει την ίδρυση και λειτουργία των ΜΙΥΑ. Δίδεται ακόμη ιδιαίτερη βαρύτητα στα δικαιώματα του αγέννητου παιδιού και καθορίζονται τα πλαίσια άσκησης των τεχνικών αναπαραγωγής.
Ειδικότερα καθορίζεται ανώτερο όριο ηλικίας για τις μητέρες το όριο της αναπαραγωγικής ηλικίας (εμμηνόπαυση), το όριο των 35 ετών για τις δωρήτριες ωαρίων και των 40 ετών για τους δωρητές σπέρματος. Ορίζεται ένα ελάχιστο όριο κλινικής διερεύνησης της υγείας των δοτών (HIV, Ηπατίτιδα, Σύφιλη κλπ) και για τους άνδρες δωρητές επιβάλλεται η κατάψυξη του σπέρματος για 6 μήνες προκειμένου να προβλεφθεί μελλοντική εμφάνιση προϋπάρχουσας ασθένειας. Επιπλέον ορίζονται κανόνες ίδρυσης και λειτουργίας των τραπεζών γενετικού υλικού, καθώς και διάθεσής του.
Για την εξωσωματική γονιμοποίηση καθορίζεται ο μέγιστος αριθμός εμβρύων που μπορεί να τοποθετηθούν στη μήτρα (3 για γυναίκες ηλικίας έως 40 ετών και 4 για άνω των 40 ετών) και ορίζονται κανόνες για την κατάψυξη εμβρύων και γενετικού υλικού. Επιπλέον διευκρινίζεται περαιτέρω η διαχείριση του γενετικού υλικού σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των δύο γονέων.
Σχετικά με την κλωνοποίηση και την καλλιέργεια βλαστοκυττάρων, περιορίζει την ανάπτυξή τους στο ερευνητικό και θεραπευτικό επίπεδο μόνο και όχι στο αναπαραγωγικό. Το ίδιο προβλέπεται και για την δυνατότητα επιλογής φύλου στα έμβρυα. Το νομοσχέδιο την απαγορεύει ρητά εκτός από την περίπτωση όπου συντρέχει σοβαρός ιατρικός λόγος.
Θα έλεγε κανείς πως ο νόμος αυτός είναι ένα νομικό πλαίσιο που από καιρό ζητούσαμε να ψηφιστεί για να καθορίσει τι επιτρέπεται και τι όχι στην άσκηση του επαγγέλματός μας, αλλά ακόμα περισσότερο για να θέσει κάποιες ελάχιστες παραμέτρους λειτουργίας των ΜΙΥΑ και των εργαζομένων σε αυτές. Το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε τεχνογνωσία από το εξωτερικό για την κατάρτισή του δεν μειώνει καθόλου την αξία της δουλειάς αυτών που εργάστηκαν για την ολοκλήρωσή του. Αντίθετα αποδεικνύει ότι επιτέλους κάποιοι στις ελληνικές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης προσπαθούν να βρουν ενημερωμένους επιστήμονες και συνεργάζονται με αυτούς.
Θα μπορούσε ίσως να είναι καλύτερος; Υπάρχουν σημεία που θα μπορούσαν να βελτιωθούν. Για παράδειγμα απαγορεύεται η εκ νέου εξωσωματική γονιμοποίηση αν δεν έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί όλα τα κατεψυγμένα έμβρυα. Πολλές φορές όμως προχωρούμε στην κατάψυξη εμβρύων και σε νέα εξωσωματική γονιμοποίηση σε γυναίκες με ταχύτατα φθίνουσα αναπαραγωγική ικανότητα προκειμένου να έχουμε απόθεμα γενετικού υλικού για το εγγύς μέλλον.
Ακόμη εξακολουθεί να φαίνεται περίπλοκή η παρένθετη μητρότητα με την έννοια ότι απαιτείται δικαστική απόφαση η οποία και χρονοβόρα είναι και αποθαρρύνει λόγω της εμπλοκής νομικών μέσων, δικηγόρων κλπ.
Επίσης σε άλλες χώρες -π.χ. στη Μεγάλη Βρετανία- προσανατολίζονται στην χορήγηση δυνατότητας προεπιλογής φύλου σε ζευγάρια που έχουν ήδη 2 παιδιά του ιδίου φύλου προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία στην οικογένεια. Ίσως θα ήταν μια ευκαιρία να φύγουμε ένα βήμα πιο μπροστά από τους άλλους στο ζήτημα αυτό και ίσως, ποιος ξέρει, να ωθούσαμε μερικές οικογένειες να τεκνοποιήσουν για τρίτη ή τέταρτη φορά δίνοντας άλλη μια διέξοδο στο πρόβλημα της υπογεννητικότητας.
Τέλος ένα ερωτηματικό αποτελεί η αποκλειστική απασχόληση των μελών της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής σε αυτήν. Αφενός μεν έτσι εξασφαλίζεται η φερεγγυότητά τους, αφετέρου δε με το μέγιστο των 8 ετών θητείας δημιουργείται το θέμα τόσο της παρακολούθησης των κλινικών εξελίξεων , τουλάχιστον για τους ιατρούς, όσο και της τριβής με τις πραγματικές συνθήκες λειτουργίας των ΜΙΥΑ.
Σε γενικές γραμμές όμως ο νόμος αυτός είναι απαραίτητος για την λειτουργία των ΜΙΥΑ. Οι ποινικές και διοικητικές κυρώσεις που προβλέπει για τους παρανομούντες μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνονται αυστηρές, αλλά κανείς από τους επιστήμονες της υγείας δεν έχει να φοβηθεί τίποτα αν κάνει σωστά τη δουλειά του. Τέλος δεν μπορεί κανείς παρά να χαιρετήσει την εξαγγελία για πλήρη κάλυψη των εξόδων της θεραπείας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από τα ταμεία ασφάλισης που δίνει τη δυνατότητα τεκνοποίησης σε όλες τις κοινωνικές ομάδες ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης.
Χάρης Χηνιάδης
Μαιευτήρας Χειρουργός - Γυναικολόγος
Ειδικός στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση
και Λαπαροσκοπική Χειρουργική
http://www.ivf-greece.info
Εργαλεία 
