Ερώτηση από Χριστίνα (18.12.2015)
“Γιατρέ καλησπέρα, έχω ένα αγοράκι 15 μηνών εδώ και 9 μήνες από τότε που σκοτώθηκε ο μικρός αδερφός του άντρα μου, ο μικρός το βράδυ ξυπνάει συνέχεια και κλαίει, τη μια του φεύγει η πιπίλα κλαίει την άλλη χάνει το Νάνι του κλαίει την άλλη κλαίει σπαρακτικά χωρίς λόγο με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να τον βοηθήσουμε για να έχει έναν ήρεμο ύπνο, τον έχουμε πάει σε όλους τους γιατρούς για να αποκλείσουμε κάποιον πόνο που δεν είναι συνηθισμένος, τι άλλο να κάνουμε; Παίρνει τόσο αγάπη και φροντίδα πέρα από εμένα και τον πατέρα του από τις γιαγιάδες του και τους παππούδες του τα ξαδέρφια του δεν μπορώ να το εξηγήσω αυτό που κάνει όταν κοιμάται, να σημειώσω ότι μέσα στο σπίτι δεν φοράμε μαύρα ρούχα για να μην ζει συνέχεια μέσα στην μαυρίλα αλλά και κανείς δεν κλαίει μπροστά του. Του λέμε φυσικά ότι ο θείος είναι στο ουρανό και του δείχνουμε την φωτογραφεία του αλλά όταν έγινε το ατύχημα ο μικρός ήταν ακριβώς 7 μηνών δεν πιστεύω ότι τον θυμάται γιατί δεν τον έβλεπε κάθε μέρα. Δεν ξέρω ποια τι να κάνω να τον βοηθήσω. Το άλλο θέμα μας είναι ότι δεν καταλαβαίνει το όχι , όταν κάνουμε κάτι και μας κοιτάει του εξηγούμε όσο πιο απλά γίνεται τι κάνουμε αλλά όταν πάει εκεί να κάνει κάτι που είναι κακό του λέμε μη θα χτυπήσεις και το κάνει μετά του λέμε ότι αυτό που πάει να κάνει είναι κακό και πάλι το κάνει αν θέλει κάτι και του λέμε όχι και δεν του το δίνουμε κλαίει τσιρίζει και χαλά τον κόσμο μέχρι να περάσει το δικό του, μετά πέφτει και ξαπλώνει στο πάτωμα και δεν μπορείς να τον σηκώσεις αυτά δεν του τα έχει δείξει κανείς που τα είδε και τα κάνει; Τι να κάνω για να τον καταφέρω να καταλαβαίνει από τα όρια που του βάζουμε και πιο είναι το σωστό και το λάθος. Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων, καλά Χριστούγεννα”
Απάντηση από παιδίατρο (20.12.2015)
“ Αγαπητή μητέρα,
καταρχήν λυπάμαι πολύ για την απώλεια που είχατε στην οικογένειά σας. Θέτετε διάφορα ζητήματα, και θα προσπαθήσω περιληπτικά να σάς βοηθήσω όσο μπορώ από εδώ.
Για το ζήτημα της "μη κατανόησης του όχι και των κανόνων" θέλω να σάς πω πως δεν περιγράφετε κάτι παράξενο ή αφύσικο. Το παιδί είναι στην ηλικία που θα δοκιμάσει τα όρια των κανόνων (και άρα της υπομονής σας), αφενός, και αφετέρου, η δυνατότητα μνήμης που έχει δεν τού επιτρέπει να "θυμάται" ακριβώς όλους τους κανόνες που θέτετε. Η δε συμπεριφορά "πέφτω κάτω και κλαίω", λέγεται tantrum, και είναι επίσης καθόλα φυσιολογική για αυτή την ηλικία. Άρα μέχρι εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα απολύτως φυσιολογικό παιδί. Τι μπορείτε να κάνετε; Ουσιαστικά αυτά που μού λέτε πως κάνετε, δηλαδή:
1. Φροντίστε το σπίτι σας να είναι ασφαλές για το παιδί, ώστε να μην είναι πολλά τα "όχι" και τα "μη εκεί" που θα ακούει. Είναι βέβαιο πως το παιδί θα πάει και θα ξαναπάει στην πρίζα, και δεν πρέπει να περιμένετε πως "θα μάθει". Είναι μικρός ακόμη - εσείς πρέπει να φροντίσετε να κλείσετε τις πρίζες ώστε ακόμη κι αν πάει και δεν τον προλάβετε, να μην κινδυνεύσει. Το ίδιο ισχύει για όλες τις παγίδες του σπιτιού.
2. Κάθε φορά που κάνει κάτι που δεν πρέπει ή δεν θέλετε να κάνει, θα τού λέτε πολύ μαλακά "όχι, αυτό δεν επιτρέπεται", αφού κατεβείτε στο ύψος του. Θα είστε σταθερή, αλλά όχι απότομη ή άγρια. Αν παρόλ' αυτά πάει να το κάνει, θα πρέπει να τον απομακρύνετε από τον κίνδυνο, δηλαδή να τον σηκώσετε και να τον πάτε κάπου αλλού.
3. Στα κλάματα και τα ουρλιαχτά, και κάθε άλλη αντίδραση απώλειας εσωτερικού ελέγχου (αυτό που λέμε δηλαδή tantrum, όπου το παιδί δεν μπορεί να ελέγξει τα συναισθήματα απογοήτευσης ή θυμού που έχει, και αντιδρά κλαίγοντας, πέφτοντας στο πάτωμα, χτυπώντας το κεφάλι στο πάτωμα ή τον τοίχο, κρατώντας την αναπνοή του ακόμα ακόμα), εσείς θα αντιδράτε με... απόλυτη αδιαφορία. Επειδή δεν θα τού συμβεί κάτι κακό, όσο έντονη κι αν είναι η αντίδραση, εσείς ούτε θα τον μαλώνετε, ούτε θα προσπαθείτε να τον κάνετε να σταματήσει να κλαίει, ούτε τίποτα - απλή, ήρεμη, και σταθερή αδιαφορία. Σαν να μην γίνεται τίποτα. Αν πάλι επιμένει χτυπώντας ή χαλώντας πράγματα, τού λέτε πάλι πως αυτό δεν επιτρέπεται (με ήρεμη φωνή, χωρίς ποτέ μα ποτέ εσείς να φωνάζετε ή να δείχνετε τον θυμό που θα νιώθετε), και τον απομακρύνετε από εκεί που είναι. Μπορεί να χρειαστεί να έχετε ένα παρκοκρέβατο για λίγο καιρό, ώστε να μπαίνει κάπου που να είναι ασφαλής, αν οι αντιδράσεις του είναι τόσο βίαιες. Σε κάθε περίπτωση, για όση ώρα το παιδί είναι εκτός ελέγχου, αδιαφορήστε.
Όσον αφορά στα προβλήματα με τον ύπνο που περιγράφετε, είμαι βέβαιος πως θα βρείτε σε πολλές άλλες απαντήσεις μου (και πολλών άλλων συναδέλφων) συμβουλές για τον ύπνο. Το μόνο σίγουρο είναι πως το παιδί γνωρίζει πολύ καλά πως η οικογένειά σας έχει πληγεί σημαντικά, και βιώνει εντονότατο άγχος. Αυτό το άγχος μπορεί να εκδηλώνεται μέσα από τον ύπνο, αλλά και πολλές άλλες συμπεριφορές. Εφόσον το πρόβλημα επιμείνει πέραν των 4 μηνών από το γεγονός, θα πρέπει να επισκεφθείτε ειδικό παιδοψυχολόγο. Το να μην φοράτε μαύρα, και να μην κλαίτε μπροστά του είναι μια σκέψη, η οποία όμως αφορά μεγαλύτερους ανθρώπους - για το παιδί το κλάμα είναι εκδήλωση λύπης, ένα απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα, και η προσπάθειά σας να το κρύψετε, μόνο να το μπερδέψει μπορεί. Όσο για τα "μαύρα", τα παιδιά δεν έχουν την κοινωνική εμπειρία και γνώση ακόμη να γνωρίζουν πως το μαύρο είναι το χρώμα του πένθους στην Ελλάδα. Εν ολίγοις -
1. Επιτρέψτε στο παιδί σας να σάς δει να κλαίτε (στα πλαίσια του φυσιολογικού) και μην το αποκλείετε από τις οικογενειακές στιγμές πένθους, δεδομένου πως υπάρχει σχετική ηρεμία, και μιλάτε ανοιχτά και ήρεμα για αυτά που νιώθετε. Αν τώρα το πένθος αντιμετωπίζεται από κάποιον με καταχρήσεις ή επιθετική συμπεριφορά, τότε ναι, το παιδί καλό είναι να μην είναι μπροστά.
2. Επιτρέψτε στο παιδί σας να κλάψει, και δώστε πολύ χρόνο στο δικό του πένθος. Εσείς έχετε πολλές διεξόδους - φίλους, οικογένεια, μπορείτε να διαβάσετε κάτι, μπορείτε να γράψετε εδώ... Το μικρό σας όμως δεν έχει τίποτε από όλα αυτά, και καλά καλά ακόμη δεν μπορεί να αναγνωρίσει τι είναι αυτό που νιώθει. Συνεπώς, και θα κλάψει, και ο ύπνος του μπορεί να χαλάσει. Κάντε υπομονή, κρατήστε την ρουτίνα του ύπνου του σταθερή, και να πηγαίνετε πάντα όταν κλαίει το βράδυ, όπως θα κάνατε όταν ήταν βρέφος. Σιγά-σιγά θα τον αποδεσμεύσετε από την φυσική παρουσία σας, και ο ύπνος του θα επανέλθει μαζί με τους φυσιολογικούς ρυθμούς της οικογένειας.
Ελπίζω να σάς βοήθησα. Μην διστάσετε να ζητήσετε την βοήθεια ειδικού (παιδοψυχολόγος, παιδοψυχίατρος) εφόσον δείτε πως το παιδί σας συνεχίζει να έχει προβλήματα μετά τους 4 μήνες (τα βιβλία λένε 6 εβδομάδες, επειδή όμως η ανάκαμψη του παιδιού θα ξεκινήσει μετά την δική σας ανάκαμψη, αυθαίρετα δίνω λίγο περισσότερο χρόνο). ”
Με εκτίμηση,
Παναγιώτης Ρενιέρης, MD, FAAP
Παιδίατρος
Cohen Children’s Medical Center of New York, USA
Επιμελητής Α’, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Β’ Παιδιατρική Κλινική
τ. Πανεπιστημιακός Υπότροφος Α’ Παιδιατρικής Κλινικής “Η Αγία Σοφία”
Ιατρείο α’ : Τιμ. Βάσσου 17, πλ. Μαβίλη, Αθήνα
Ιατρείο β’: Μεθώνης 87, Κερατσίνι, Πειραιάς
τ. 6958477782
Εργαλεία 
