Ο εμβολιασμός όλων των έφηβων κοριτσιών έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) κρίνεται απαραίτητος. Προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλα σοβαρά νοσήματα.
Tί είναι ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (ΗPV);
Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι ένας ογκογενετικός ιός, ο οποίος προκαλεί μία σειρά σοβαρών νοσημάτων στον άνθρωπο. Ο ιός αυτός ενοχοποιείται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, για την εμφάνιση καρκίνου του αιδοίου και του κόλπου. Στους άνδρες προκαλεί καρκίνο του πέους και του πρωκτού. Ο ίδιος ιός ευθύνεται επίσης για την εμφάνιση και στα 2 φύλα καλοηθών νοσημάτων, όπως είναι τα γεννητικά κονδυλώματα και η αναπνευστική θηλωμάτωση. Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο ίδιος ιός εμπλέκεται και στην ανάπτυξη καρκίνου στη στοματική κοιλότητα, το λάρυγγα και το φάρυγγα.
Πώς μεταδίδεται ο ιός HPV;
Ο ιός HPV μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή, η οποία δεν είναι απαραίτητο να είναι ολοκληρωμένη. Ο ιός πιο σπάνια μεταδίδεται από την επαφή των γεννητικών περιοχών ή την επαφή των χεριών με τη γεννητική χώρα και ακόμα σπανιότερα από μολυσμένα υφάσματα και ρούχα. Η χρήση του προφυλακτικού μπορεί να μειώσει την πιθανότητα μετάδοσης, αλλά όχι να την εξαλείψει.
Αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον ιό HPV
Η λοίμωξη από τον ιό δεν μπορεί να θεραπευθεί. Mετά από τη διάγνωση της λοίμωξης από τον ιό HPV ακολουθεί στενή παρακολούθηση της κατάστασης του τραχήλου της μήτρας, με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση της όποιας κλινικής βλάβης προκαλέσει ο ιός. Για τον έλεγχο της λοίμωξης και την πρόληψη ανάπτυξης καρκίνου μετά την απόκτηση της λοίμωξης απαιτείται έλεγχος με τεστ Παπανικολάου και κολποσκόπηση. Το τεστ Παπανικολάου όμως, δεν προλαμβάνει τη λοίμωξη απo τον ιό HPV, βοηθάει όμως στον εντοπισμό των παθολογικών αλλοιώσεων στα κύτταρα του τραχήλου πριν αυτά εξελιχθούν σε καρκίνο ώστε να ξεκινήσει η θεραπέια.
Για τον λόγο αυτόν η επιστήμη και η έρευνα κινήθηκε με σκοπό την παρασκευή ενός εμβολίου που θα μπορούσε να προλάβει τη λοίμωξη πριν καν εγκατασταθεί στον οργανισμό. Ο μοναδικός τρόπος να προληφθεί η λοίμωξη από τον ιό HPV είναι ο εμβολιασμός έναντι του ιού. Σήμερα ο εμβολιασμός έχει καθιερωθεί παγκόσμια ως η τρέχουσα ιατρική πρακτική για την πρόληψη της λοίμωξης του ιού.
Πώς λειτουργούν τα εμβόλια έναντι του ιού HPV;
Tα εμβόλια έναντι του ιού HPV δεν περιέχουν γενετικό υλικό του ιού ούτε καν σε εξασθενημένη μορφή και επομένως δεν μπορούν να μολύνουν τον οργανισμό.
Η παρασκευή τους και η λειτουργία τους στηρίζεται στην τεχνητή παρασκευή μίας μόνο πρωτεΐνης του ιού, η οποία, έχει την ικανότητα να προκαλεί την παραγωγή αντισωμάτων έναντι του ιού HPV, προλαμβάνοντας τη λοίμωξη. Τα αντισώματα που παράγονται μετά τον εμβολιασμό μπορούν και εμποδίζουν την είσοδο του ιού στον οργανισμό. Επίσης μετά τον εμβολιασμό αναπτύσσονται και ενεργοποιούνται κύτταρα μνήμης τα οποία έχουν την ικανότητα να «θυμούνται» τη λοίμωξη από τον ιό με αποτέλεσμα να παράγονται άμεσα και σε μεγάλες ποσότητες αντισώματα τα οποία εξουδετερώνουν ανά πάσα στιγμή την είσοδο του ιού στον οργανισμό.
Ποιά νοσήματα προλαμβάνει ο εμβολιασμός με τα HPV εμβόλια;
Έπειτα από πολυετή προσπάθεια παρασκευάστηκαν δύο εμβόλια έναντι του ιού HPV. Καταρχήν κυκλοφόρησε ένα τετραδύναμο εμβόλιο (Gardasil) που περιέχει τους τύπους 16, 18 και 6, 11. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, το εμβόλιο αυτό ενδείκνυται για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, και των προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου της μήτρας, του αιδοίου, του κόλπου αλλά και για την πρόληψη καλοήθων νοσημάτων, όπως είναι τα γεννητικά κονδυλώματα, από συγκεκριμένους τύπους HPV. Στη συνέχεια κυκλοφόρησε ένα διδύναμο εμβόλιο (Cervarix) που περιέχει τους τύπους 16 και 18. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, το εμβόλιο αυτό ενδείκνυται για την πρόληψη του καρκίνου και των προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου της μήτρας από συγκεκριμένους τύπους HPV. Τα δύο διαθέσιμα εμβόλια, παρέχοντας μερική προστασία και για άλλους τύπους πλην αυτών που περιέχουν, προλαμβάνουν πάνω από το 75% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι τύποι 16,18 που περιέχουν τα εμβόλια ευθύνονται και για τις περισσότερες περιπτώσεις των άλλων μορφών καρκίνου της γεννητικής χώρας που προκαλεί ο ιός.
Ποιά είναι η κλινική επιβάρυνση των νοσημάτων που προκαλεί ο ιός HPV;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στην πιο παραγωγική ηλικία της γυναίκας, μεταξύ 15-44 ετών. Χιλιάδες γυναίκες προσβάλλονται από αυτόν κάθε χρόνο στην Ευρώπη, ενώ η θνητότητα είναι αυξημένη. Σημαντικό πρόβλημα αποτελούν και οι προκαρκινικές αλλοιώσεις του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που προηγούνται του καρκίνου, και παρουσιάζουν ανησυχητική αύξηση σε γυναίκες 16-26 ετών. Προσπάθεια λοιπόν της στενής παρακολούθησης αυτών των βλαβών είναι η αντιμετώπισή τους ώστε να μην εξελιχθούν περαιτέρω. Η αντιμετώπισή τους είναι κατά βάση χειρουργική και έχει ως στόχο την αφαίρεση της βλάβης τοπικά στον τράχηλο. Δυστυχώς οι επεμβάσεις αυτές παρά το γεγονός ότι είναι συντηρητικές τοπικές επεμβάσεις δεν είναι άμοιρες συνεπειών. Μπορούν να επηρεάσουν τη υγεία της νεαρής γυναίκας καθώς μπορούν να προκαλέσουν πρόβλημα στη γονιμότητα της ασθενούς ή και να οδηγήσουν σε πρόωρο τοκετό σε μία μελλοντική εγκυμοσύνη. Πέραν από τις πιθανές επιπλοκές των επεμβάσεων η ανάπτυξη μιας προκαρκινικής βλάβης επηρεάζει τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας και την ποιότητα ζωής της.
Ο καρκίνος του αιδοίου είναι πιο σπάνιος από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά έχει χειρότερη πρόγνωση και απαιτεί πιο ριζική χειρουργική επέμβαση. Για τον καρκίνο αυτόν δεν υπάρχει τρόπος έγκαιρης διάγνωσης, ανάλογος με το τεστ Παπανικολάου που ανιχνεύει πρώιμα προκαρκινικές βλάβες ή τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Ο καρκίνος του κόλπου είναι επίσης ένας σοβαρός καρκίνος με χαρακτηριστικό ότι διαγιγνώσκεται πιο δύσκολα και έτσι μικραίνει η πιθανότητα να διαγνωσθεί έγκαιρα.
Τέλος, τα γεννητικά κονδυλώματα αφορούν αγόρια και κορίτσια. Τα γεννητικά κονδυλώματα είναι καλοήθης νόσος και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση στην εμφάνισή τους. Τα γεννητικά κονδυλώματα έχουν μεγάλη μεταδοτικότητα και αφορούν τις νεαρές κυρίως ηλικίες από 15 έως 25 ετών κοριτσιών και αγοριών. Η θεραπεία τους είναι αρκετά χρονοβόρα και επώδυνη, καθώς τα γεννητικά κονδυλώματα υποτροπιάζουν συχνά ακόμα και μετά από την αφαίρεση τους. Το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων προκαλούνται από τους τύπους 6 και 11.
Πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια;
Τα στοιχεία αποτελεσματικότητας που καταγράφουν οι κλινικές μελέτες των εμβολίων δείχνουν αποτελεσματικότητα που προσεγγίζει το 100% έναντι όλων των προκαρκινικών μορφών του τραχήλου της μήτρας, του αιδοίου, του κόλπου, του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και έναντι των γεννητικών κονδυλωμάτων, που προκαλούνται από συγκεκριμένους τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Μάλιστα για το Gardasil, το τετραδύναμο εμβόλιο, υπάρχουν στοιχεία και από την κλινική πράξη, καθώς η συνεχής παρακολούθηση της εφαρμογής του εμβολιασμού επιβεβαιώνει την υψηλή αποτελεσματικότητα του εμβολίου και διασφαλίζει το προφίλ ασφάλειας, όπως περιγράφονται στις κλινικές μελέτες. Σήμερα στην Ελλάδα χιλιάδες κορίτσια έχουν εμβολιασθεί και έχουν προστατευθεί άμεσα, εύκολα και ριζικά από πολύ σοβαρά νοσήματα που μπορούν να απειλήσουν τη ζωή τους.
Πόσο ασφαλή είναι τα HPV εμβόλια;
Η ασφάλεια των HPV εμβολίων είναι απολύτως τεκμηριωμένη από την αρχή της κυκλοφορίας τους μέχρι και σήμερα. Υπάρχουν ειδικά επιστημονικά όργανα που ασχολούνται με το θέμα αυτό και επιτηρούν όλους τους εμβολιασμούς. Κανένας Οργανισμός Υγείας δεν έχει σήμερα αμφιβολίες για την ασφάλεια αυτών των εμβολίων.
Ποιά είναι η καταλληλότερη ηλικία χορήγησης του εμβολίου έναντι του ιού HPV;
Το εμβόλιο απευθύνεται σε όλα τα κορίτσια και τις νεαρές γυναίκες από 12 -26 ετών. Το μεγάλο ηλικιακό εύρος πολλές φορές λειτουργεί ως άλλοθι στους γονείς και τους εφήβους για αναβλητικότητα του εμβολιασμού. Όμως ο ΗPV εμβολιασμός αποτελεί εμβόλιο ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών για λόγους που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την επικείμενη ή όχι έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Η ηλικία αυτή, με αιχμή την ηλικία των 12 ετών, είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του εθνικού προγράμματος εμβολιασμών, καθώς η ανταπόκριση στους εμβολιασμούς είναι η βέλτιστη και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές συστάσεις υψηλή. Είναι κρίμα να χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο, αφού μετά τα 14-15 έτη οι έφηβοι σπάνια χρησιμοποιούν υπηρεσίες υγείας, ενώ εστιάζουν στη σχολική επίδοση και σε άλλες πρωτόγνωρες γι’ αυτούς δραστηριότητες. Οι γονείς από την άλλη επηρεάζουν όλο και λιγότερο το νεαρό άτομο, είναι συχνά αμήχανοι μπροστά στον καταιγισμό των μεταβολών και συμπεριφορών της εφηβείας και προσπαθώντας τελικά να ισορροπήσουν, μπορεί να αμελήσουν θέματα όπως οι εμβολιασμοί. Είναι λάθος να θεωρείται από τους γονείς ότι το εμβόλιο αποτελεί διαβατήριο για έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας.
Το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν έως την ηλικία των 26 ετών λόγω των πολλαπλών οφελών που προσφέρει ο εμβολιασμός και στις έφηβες και νεαρές γυναίκες που δεν έχουν εμβολιαστεί στην ηλικία των 12-15 ετών. Στις μεγαλύτερες κοπέλες, ανεξάρτητα από το αν έχουν εκτεθεί στον ιό ή όχι, ο εμβολιασμός με το ΗPV εμβόλιο θα τις προστατεύσει από μελλοντικές λοιμώξεις. Οι σεξουαλικά ενεργές κοπέλες δε θα πρέπει να σταματήσουν το τεστ Παπ, ακόμη κι αν έχουν εμβολιαστεί. Το τεστ Παπ θα ανιχνεύσει πρώιμα βλάβες από τους πιο σπάνιους τύπους του ιού HPV, για τους οποίους το εμβόλιο δεν παρέχει απόλυτη προστασία.
Στη χώρα μας ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας και χορηγείται δωρεάν για όλα τα κορίτσια από 12 -26 ετών από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Βέβαια σε ορισμένες χώρες όπως ΗΠΑ, Αυστραλία και Καναδάς έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται εμβολιασμός και των αγοριών 12 ως 21 ή 26 ετών, με στόχο την προστασία τους από τα γεννητικά κονδυλώματα αλλά και από καρκίνους της γεννητικής και στοματοφαρυγγικής χώρας.Όμως στη χώρα μας, προς το παρόν, δεν αποζημιώνεται ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV σε αγόρια.
Εργαλεία 
