Στις μέρες μας γίνεται ολοένα και περισσότερος λόγος σχετικά με το μελάνωμα, την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Πρόκειται για μια σοβαρή νόσο, η οποία τα τελευταία χρόνια τείνει να λάβει διαστάσεις επιδημίας.
Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι στις ΗΠΑ η συχνότητα του μελανώματος αυξήθηκε από 1/1.500 κατοίκους το 1935 σε 1/87 άτομα το 2000, ενώ το 2010 υπολογίζεται ότι θα είναι 1/50 κατοίκους.
Στην Ελλάδα έχουμε 500 μελανώματα το χρόνο, συνυπολογίζοντας όμως και εκείνα που δεν καταγράφονται στα εθνικά στατιστικά στοιχεία, τα περιστατικά θεωρείται ότι φτάνουν τις 2.000.
Συνοπτικά, το μελάνωμα προσβάλλει κυρίως νέους και μεσήλικες και μπορεί να αναπτυχθεί είτε πάνω σε κάποιον προϋπάρχοντα σπίλο (ελιά) είτε σε φυσιολογικό δέρμα. Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης είναι καθοριστική για τη ζωή του ασθενούς: το πρώιμο μελάνωμα θεραπεύεται πλήρως, ενώ το παραμελημένο είναι θανατηφόρο.
Στη συνέχεια παρατίθενται οι τρεις πιο συχνές, σχετικές με το μελάνωμα, απορίες των ασθενών που επισκέπτονται το Δερματολογικό Ιατρείο καθώς και οι απαντήσεις.
1. Ποιοί κινδυνεύουν περισσότερο;
Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν μελάνωμα κάποια στιγμή τηςζωής τους. Οι κυριότεροι παράγοντεςκινδύνου είναι οι εξής:
• Μεγάλος αριθμός σπίλων (ελιών) στο δέρμα και, συγκεκριμένα, περισσότεροι από 5 δυσπλαστικοί σπίλοι ή περισσότεροι από 50 κοινοί σπίλοι (για το αν ένας σπίλος είναι δυσπλαστικός ή κοινός μπορεί να αποφανθεί μόνο ο δερματολόγος).
• Ερυθρά μαλλιά και φακίδες (συχνά τα άτομα αυτά έχουν ελάχιστους ή και καθόλου σπίλους).
• Φωτότυποι δέρματος Ι και ΙΙ, δηλαδή άτομα με δέρμα, μάτια και μαλλιά ανοιχτού χρώματος που αδυνατούν να μαυρίσουν και συνήθως καίγονται αμέσως κατά την έκθεση στον ήλιο (μάθετε από το δερματολόγο σας τι φωτότυπο δέρματος έχετε εσείς και τα παιδιά σας!).
• Σοβαρά ηλιακά εγκαύματα, ιδίως πριν από την ηλικία των 14 ετών.
• Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος (αυξάνει τον κίνδυνο 8 – 13 φορές).
Είναι αυτονόητο ότι όσο περισσότεροι από τους παραπάνω παράγοντες ισχύουν για ένα άτομο, τόσο περισσότερες είναι και οι πιθανότητές του για να αναπτύξει μελάνωμα.
2. Τί θα πρέπει να προσέχω στους σπίλους;
Η εξέταση των σπίλων δύο φορές ετησίως (κάθε εξάμηνο) από δερματολόγο είναι απαραίτητη για την έγκαιρη διάγνωση όχι μόνο του μελανώματος, αλλά κυρίως των «ύποπτων» σπίλων
που κάποια στιγμή θα μπορούσαν να εξαλλαγούν σε μελάνωμα. Εξάλλου, οι μελαγχρωματικοί σπίλοι (κοινές ελιές) είναι τόσο συνηθισμένες βλάβες που υπολογίζονται σε 20 - 40 κατά μέσο όρο στο σώμα κάθε Ευρωπαίου. Ωστόσο, υπάρχει ένας απλός μνημοτεχνικός κανόνας (μέθοδος ABCDE) βάσει του οποίου μπορείτε να μάθετε ποια στοιχεία πρέπει να προσέχετε όταν εσείς οι ίδιοι εξετάζετε δικές σας ελιές ή των παιδιών σας. Ο κανόνας έχει ως εξής:
• Α (από τη λέξη asymmetry = ασυμμετρία): ασυμμετρία σχήματος – το ένα ήμισυ της «ύποπτης» ελιάς διαφέρει από το άλλο.
• B (border = όριο): το περίγραμμα είναι ανώμαλο.
• C (color = χρώμα): η ελιά παρουσιάζει περισσότερα από ένα χρώματα (τόνοι του καστανού, του μελανού, του φαιού, του ερυθρού και του λευκού).
• D (diameter = διάμετρος): το μέγεθός της είναι μεγάλο (συνήθως μεγαλύτερο από 6 mm).
• Ε (elevation = υπέγερση και enlargement = αύξηση του μεγέθους): η ελιά έχει αλλάξει πρόσφατα σε όψη ή παρουσίασε αιμορραγία, κνησμό ή έλκωση που δεν επουλώθηκε μέσα σε 2 εβδομάδες.
Εάν παρατηρήσετε οτιδήποτε από τα παραπάνω θα πρέπει αμέσως να συμβουλευτείτε το δερματολόγο σας.
3. Πώς μπορώ να προφυλαχτώ;
Δεδομένου ότι για την εμφάνιση μελανώματος (όπως και για πολλά άλλα νοσήματα) έχει ενοχοποιηθεί η ηλιακή ακτινοβολία, δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε τις παρακάτω απλές συμβουλές:
• Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο.
• Το καλοκαίρι, αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο από 11.00 έως 16.00.
• Μην εκθέτετε απευθείας στον ήλιο βρέφη και παιδιά μέχρι 3 ετών. Φορέστε τους πάντα καπέλο, μπλουζάκι και γυαλιά ηλίου.
• Χρησιμοποιείτε καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αντηλιακό
(ακόμα και σε συννεφιά, χιόνι ή κάτω από την ομπρέλα).
• Επιλέξτε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας ανάλογα με την εποχή του χρόνου και τον τύπο του δέρματος.
• Χρησιμοποιήστε το αντηλιακό με σωστό τρόπο: εφαρμόστε 20 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο και ανανεώστε συχνά την εφαρμογή του (περίπου κάθε 2 ώρες και κάθε φορά που έχετε κολυμπήσει ή ιδρώσει).
Γενικά, ας χαρούμε τον ήλιο, τη θάλασσα και το καλοκαίρι εφαρμόζοντας το ρητό «παν μέτρον άριστον»!
Εργαλεία 
