Παιδί & προστασία από τον ήλιο

Η υπέρμετρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί παρενέργειες όχι μόνο στο δέρμα αλλά ακόμη στα μάτια και την άμυνα του οργανισμού.

Στο δέρμα

Στο δέρμα οι παρενέργειες είναι άμεσες όπως το έγκαυμα και απώτερες όπως η πρόωρη γήρανση και o καρκίνος του δέρματος (επιθηλιώματα και μελάνωμα). Τα επιθηλιώματα αποτελούν καλοήθεις όγκους ενώ το μελάνωμα είναι μία από τις χειρότερες μορφές καρκίνου στον άνθρωπο. Όλες οι μελέτες καταλήγουν σήμερα στο συμπέρασμα ότι η εμφάνιση επιθηλιώματος και πρόωρης γήρανσης σχετίζεται άμεσα με τη χρόνια έκθεση στον ήλιο ενώ η εμφάνιση μελανώματος σχετίζεται με τον αριθμό των ηλιακών εγκαυμάτων που έχει υποστεί κάποιος στην παιδική του ηλικία.

Στα μάτια

Όσον αφορά στα μάτια, η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει όψιμο καταρράκτη, πτερύγιο, φωτοδερματίτιδα, κερατίτιδα, επιπεφυκίτιδα, καρκίνο στα βλέφαρα και τους επιπεφυκότες.

Βρέφη και παιδιά ηλικίας έως 10 ετών έχουν αυξημένη διαπερατότητα του οφθαλμικού φακού στην ορατή και υπεριώδη ακτινοβολία σε σχέση με τη μετέπειτα ζωή. Μη προστασία των οφθαλμών την περίοδο αυτή μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες του αμφιβληστροειδούς.

Επίσης μελέτες δείχνουν ότι η υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο φαίνεται ότι καταστέλλει και την άμυνα του οργανισμού. Σημειώνεται ότι το 25% της δια βίου συνολικής έκθεσης στον ήλιο συμπληρώνεται στην ηλικία των 18 ετών. Επομένως η ηλιοπροφύλαξη πρέπει να αρχίζει από τη βρεφική ηλικία και να αποτελεί τρόπο ζωής για όλη την οικογένεια.

Μελέτες στον τόπο μας, έδειξαν ότι οι μητέρες που είχαν γνώση των επιπτώσεων της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας στον οργανισμό εφάρμοζαν σωστά μέτρα ηλιοπροφύλαξης τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τα παιδιά τους. Επίσης από σχετική μελέτη φάνηκε ότι η γνώση και τα αντίστοιχα μέτρα ηλιοπροφύλαξης της Ελληνικής οικογένειας βελτιώθηκαν σημαντικά το 2002 σε σύγκριση με μία δεκαετία νωρίτερα (1993).

Επομένως απαιτείται ενημέρωση, απόκτηση γνώσης και εφαρμογή. Τα παιδιά εύκολα ακολουθούν το παράδειγμα των γονιών, υιοθετείστε λοιπόν πρώτα οι γονείς τα κατάλληλα μέτρα ηλιοπροφύλαξης ώστε να γίνουν ρουτίνα στα παιδιά σας.

Το αντηλιακό να έχει δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15, η επάλειψη να γίνεται περίπου 20 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται κάθε 2 ώρες. Όταν το παιδί μπαινοβγαίνει στο νερό ή είναι ιδρωμένο η επάλειψη πρέπει να γίνεται συχνότερα. Χρήση αντηλιακού με δείκτη προστασίας 15 σημαίνει ότι μας επιτρέπει να καθίσουμε στον ήλιο 15 φορές περισσότερο μέχρι να παρουσιάσουμε κοκκινίλα στο δέρμα σε σχέση με το να μη χρησιμοποιούσαμε αντηλιακό. Σημειώνεται ότι το δέρμα πρέπει να επαλείφεται με ικανή ποσότητα αντηλιακού. Η συνιστώμενη δόση είναι 2mg/cm2. Σχετικές μελέτες δείχνουν ότι συνήθως χρησιμοποιείται μικρότερη δόση (0,5-1,5mg/cm2) με αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο βαθμός προστασίας που παρέχει το αντηλιακό κατά 20-50%.

Το αντηλιακό δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για να παρατείνεται η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Τονίζεται ακόμη ότι:

α) το αντηλιακό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο στην παραλία αλλά οπουδήποτε εκτεθού¬με στον ήλιο (παιδική χαρά, βόλτα κ.α.).
β) η σκιά, μας καλύπτει μερικώς από τον ήλιο δεδομένου ότι η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλά¬ται από επιφάνειες όπως η άμμος, το νερό το τσιμέντο.
γ) η χρήση αντηλιακού συνιστάται από τέλος Απριλίου μέχρι Οκτώβριο.

Τι μέτρα όμως πρέπει να λαμβάνονται;

1. Να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11πμ και 3μμ επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία που φτάνει στη γη στο χρονικό αυτό διάστημα είναι εντονότερη. Εάν το παιδί παίζει εκτός σπιτιού εξηγείστε του ότι όταν η σκιά του γίνει κοντύτερη από το ανάστημα του, αυτό σημαίνει ότι οι ακτίνες του ήλιου είναι έντονες και επικίνδυνες και πρέπει να συνεχίσει το παιγνίδι σε σκιερό μέρος!
2. Όταν πρόκειται να εκτεθούμε στον ήλιο να χρησιμοποιείται αντηλιακό σε όλα τα ακάλυπτα μέρη του σώματος.
   Τα αντηλιακά περιέχουν χημικά φίλτρα που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία ή φυσικά φίλτρα που την αντανακλούν. Στα παιδιά συνιστάται αντηλιακό από φυσικά φίλτρα. Για να τα καταλάβετε αφήνουν πάντα στο δέρμα ένα άσπρο φιλμ.
3. Εκτός από το αντηλιακό στα μέτρα ηλιοπροφύλαξης περιλαμβάνονται πλατύγυρο καπέλο, ανοιχτόχρωμες μπλούζες με μανίκια, γυαλιά ηλίου. Το καπέλο πρέπει να είναι πλατύγυρο ώστε να προστατεύει το πρόσωπο και ιδιαίτερα τα μάτια, το σβέρκο και τα αυτιά. Η χρήση πλατύγυρου καπέλου ελαττώνει την έκθεση των ματιών στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά 50%.

Οι μπλούζες και τα παντελόνια πρέπει να έχουν πυκνή ύφανση για να προστατεύουν από τον ήλιο. Τα ρούχα είναι ηλιοπροστατευτικά όταν δεν μπορείς να δεις μέσα από αυτά όταν τα σηκώσεις στο φως. Σε αρκετά καλοκαιρινά ρούχα, σήμερα, σημειώνεται στην ετικέτα και ο δείκτης προστασίας από τον ήλιο. Αναγράφεται ως UPF (Ultraviolet Protection Factor) και συνιστάται να είναι UPF40+.

Τα γυαλιά ηλίου πρέπει επίσης να τηρούν κατάλληλες προδιαγραφές (να μπλοκάρουν την υπεριώδη ακτινοβολία σε ποσοστό τουλάχιστο 99.5%) και αυτό εξασφαλίζεται όταν τα αγοράσουμε από κατάστημα οπτικών. Όσον αφορά στο χρώμα των φακών θεωρείται ότι το καφέ είναι ίσως το πιο κατάλληλο για καθημερινή χρήση.

Τάλια Τσιβιτανίδου-Κάκουρου
Παιδίατρος - Παιδοδερματολόγος
Τεύχος 14

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Balk SJ. Ultraviolet Radiation: A Hazard to Children and Adolescents Paediatrics. 2011; 127:791- 817
2. Gambichler T, Laperre J, Hoffmann K et al. The European standard for sun-protective clothing: EN 13758.J Eur Acad Dermatol Venereol. 2006; 20:125-30.
3. Kakourou T, Klimentopoulou A, Kavadias G et al. Improvement of sun-related knowledge and protection practice. Eur J Dermatol. 2006; 16:172-6.
4. Kakourou T, Bakoula C, Kavadias G et al. Mothers' knowledge and practices related to sun protection in Greece. Pediatr Dermatol. 1995; 12:207-10